Τρίτη 1 Δεκεμβρίου 2009

Ενθουσιασμός για το ρεκόρ στο κέντρο ελέγχου του LHC


O Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων κατέρριψε τα ξημερώματα της Δευτέρας το ρεκόρ ισχύος που κατείχε από το 2001 το αμερικανικό Fermilab, ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικής Έρευνας -τα μυστικά του Σύμπαντος θα αρχίσουν να αποκαλύπτονται σταδιακά το επόμενο εξάμηνο.

«Ο LHC έγινε σήμερα ο επιταχυντής σωματιδίων με την υψηλότερη ενέργεια σε όλο τον κόσμο, έχοντας επιταχύνει τις δίδυμες δέσμες πρωτονίων στην ενέργεια των 1,8 TeV τις πρώτες πρωινές ώρες» ανακοίνωσε το CERN.

Το ρεκόρ του επιταχυντή Tevatron στο αμερικανικό Fermilab, έξω από το Σικάγο, ήταν 0,98 TeV (τρισεκατομμύρια ηλεκτρονιοβόλτ).

Ένα ηλεκτρονιοβόλτ αντιστοιχεί χοντρικά στην κινητική ενέργεια ενός κουνουπιού σε πτήση.

Ο LHC, μια γιγάντια εγκατάσταση κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα, σχεδιάστηκε να φτάσει την ενέργεια των 7 TeV εντός του 2010.

«Θα κρατήσω τη σαμπάνια μου στον πάγο μέχρι τότε» σχολίασε ο γενικός διευθυντής του CERN Ρολφ Χόιερ. Το μεγάλο ευρωπαϊκό εργαστήριο είναι γενικά διστακτικό με τις ανακοινώσεις του, έπειτα από τη βλάβη που έθεσε εκτός λειτουργίας το μεγαλύτερο μηχάνημα του κόσμου πέρυσι το Σεπρέμβριο, λίγες ημέρες μετά τα εγκαίνιά του.

Έπειτα από τις επισκευές και τη δοκιμαστική φάση λειτουργίας το πρώτο εξάμηνο του 2010, ο επιταχυντής των 10 δισ. δολαρίων θα μπορέσει να αναπαράγει τις συνθήκες που επικράτησαν μερικές στιγμές μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.

Μέσα στο υπόγειο κυκλικό τούνελ των 27 χλμ, δέσμες πρωτονίων που κινούνται σε αντίθετες κατευθύνσεις θα συγκρούονται σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός.

Τα υποατομικά συντρίμμια των συγκρούσεων θα αποκαλύψουν τη φύση της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας, θα δώσουν ενδείξεις για τη λεγόμενη υπερσυμμετρία, και ίσως αποκαλύψουν το πολυσυζητημένο σωματίδιο του Χιγκς, το οποίο θα εξηγούσε πώς η ύλη αποκτά τη μάζα της.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Επιμένουν οι ερευνητές που ανακάλυψαν μικρόβια στον Άρη...


Οι επίμαχες ραβδοειδείς δομές όπως διακρίνονται με μικροσκόπιο μέσα στον μετεωρίτη






Οι ερευνητές της NASA που έγιναν πρωτοσέλιδο το 1996, όταν υποστήριξαν ότι βρήκαν ίχνη μικροβιακής ζωής σε έναν μετεωρίτη από τον Αρη, επιμένουν τώρα με νέα μελέτη ότι η επιστημονική κοινότητα είχε άδικο να απορρίψει τον ισχυρισμό τους.
«Πρόκειται για πολύ ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη ζωής στον Αρη» δήλωσε στους Times του Λονδίνου ο Ντέιβιντ Μακέι, ερευνητής στο Διαστημικό Κέντρο Τζόνσον της NASA και μέλος της ομάδας που μελετά τον επίμαχο μετεωρίτη από την ανακάλυψή του το 1984.
Η νέα έρευνα επανεξέτασε τις μικροσκοπικές, μακρόστενες δομές που είχαν ανακαλυφθεί κάτω από τα επιφανειακά στρώματα του βράχου και απέκλεισε το ενδεχόμενο να προέρχονται από μη βιολογικές διεργασίες.
«Νοιώθουμε δικαιωμένοι. Δείξαμε ότι η εναλλακτική εξήγηση είναι εντελώς λανθασμένη, επομένως οδηγούμαστε πίσω στην αρχική μας θέση ότι οι δομές αυτές σχηματίστηκαν από βακτήρια στον Αρη» υποστηρίζει ο Μακέι.
Ο μετεωρίτης Allan Hills 84001 βρέθηκε το 1984 στην Ανταρκτική. Οι σχετικές αναλογίες διαφόρων αερίων στο εσωτερικό του ταίριαζαν με τα φασματικά δεδομένα από την αραιή ατμόσφαιρα του Αρη. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ο μικρός βράχος αποσπάστηκε από την επιφάνεια του πλανήτη κατά την πρόσκρουση κάποιου αστεροειδή και ταξίδευε στο διάστημα 16 εκατομμύρια χρόνια πριν φτάσει στη Γη.
Λίγο κάτω από την επιφάνεια του μετεωρίτη, η ομάδα του Μακέι είχε ανακαλύψει ραβδοειδείς σχηματισμούς που παραπέμπουν στα γήινα βακτήρια. Ωστόσο άλλοι επιστήμονες απέρριψαν τη θεωρία της εξωγήινης ζωής και έκαναν λόγο για δομές που προέκυψαν από χημικές διεργασίες, για παράδειγμα κατά την έκθεση του βράχου σε ακραίες θερμοκρασίες από την πρόσκρουση.
Αυτή τη φορά, ο Μακέι και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικά μικροσκόπια υψηλής ανάλυσης για να εξετάσουν μικροσκοπικούς κρυστάλλους μαγνητίτη μέσα στον μετεωρίτη.
Η ανάλυση έδειξε ότι οι επίμαχοι σχηματισμοί δεν θα μπορούσαν να είχαν δημιουργηθεί από τη θερμότητα. Επιπλέον, το 25% των δομών αυτών ταίριαζε χημικά με την εξήγηση της βιολογικής προέλευσης.
Παραμένει άγνωστο πώς θα αντιδράσει στη νέα μελέτη η επιστημονική κοινότητα. Ο Ντένις Μπαζιλίνσκι, αστροβιολόγος του Πανεπιστημίου της Νεβάδα που αξιολόγησε τη μελέτη, δήλωσε εντυπωσιασμένος από τα ευρήματα, εκτίμησε όμως ότι ένας μικρός μετεωρίτης ποτέ δεν θα είναι αρκετός για να απαντήσει οριστικά στο μεγάλο ερώτημα.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Geochimica et Cosmochimica Acta και αναμένεται να παρουσιαστεί από τη NASA τη Δευτέρα.


Newsroom ΔΟΛ

Τετάρτη 25 Νοεμβρίου 2009

Γιατί το σωμάτιο Higgs πρέπει να υπάρχει

Το 1960 δύο φυσικοί oι Steven Weinberg, και Abdus Salam ανακάλυψαν πως τα σωματίδια φορείς της ασθενούς δύναμης W+, W- και Z μπορεί να έχουν μάζα χωρίς όμως να σπάει η βασική συμμετρία βαθμίδας της ασθενούς δύναμης. Χωρίς να εισαχθεί μια μάζα στη θεωρία – στις εξισώσεις της – θα μπορούσε να δημιουργείται αυτόματα (αυθόρμητα) μάζα ως αποτέλεσμα κάποιων αλληλεπιδράσεων στο πεδίο των ασθενών δυνάμεων, δηλαδή μέσω της ρήξης της βασικής συμμετρίας.
Είναι γνωστό ότι επειδή το φωτόνιο (φορέας της ηλεκτρικής δύναμης) δεν έχει μάζα, θα έπρεπε και τα W+, W- και Z (φορείς της ασθενούς αλληλεπίδρασης) να μην έχουν για να επιτευχθεί η ενοποίηση των ασθενών με τις ηλεκτρικές αλληλεπιδράσεις. Για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα οι δύο φυσικοί εισήγαγαν ένα επιπλέον κβαντικό πεδίο προς τιμήν του Peter Higgs, που πρώτος έδωσε αυτή την ιδέα. Μέσω δε του Higgs πιστεύουμε ότι αποκτούν μάζα τα μποζόνια W+, W- και Z οι διαδότες της ασθενούς πυρηνικής δύναμης. Τα κβάντα Higgs είναι ένα μποζόνια χωρίς spin και μάζα αμφισβητούμενη (από 114 έως 180 GeV). Αν ήταν ‘ελαφρύ’ θα το βλέπαμε στον επιταχυντή LEP (τον προηγούμενο επιταχυντή του CERN), ενώ αν είναι ‘βαρύ’ θα το δούμε στον LHC.
Peter Higgs
Η ιστορία του μποζονίου Higgs άρχισε το 1961, όταν ο Yoichiro Nambu, φυσικός στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, έδειξε ότι μία διαδικασία που ονομάζεται "αυθόρμητο σπάσιμο συμμετρίας", είναι σε θέση να εξηγήσει από που προέρχεται η μάζα. Για να καταλάβετε τι σημαίνει, φανταστείτε μια σφαίρα πάνω από ένα μεξικάνικο καπέλο (σχήμα). Αυτό το σχήμα είναι συμμετρικό, επειδή φαίνεται το ίδιο από όλες τις κατευθύνσεις. Εντούτοις, η σφαίρα δεν είναι σταθερή και η συμμετρία αυθόρμητα σπάει όταν πέφτει στο χείλος, στο άκρο του καπέλου. Αυτό μπορεί να φαίνεται απλό, αλλά το πεδίο Higgs πραγματικά είναι σαν ένα μεξικάνικο καπέλο.
Ένα μεξικάνικο καπέλο επεξηγεί το θεώρημα Goldstone. Αν και το καπέλο είναι αναλλοίωτο κάτω από περιστροφές γύρω από έναν κατακόρυφο άξονα, μια μικρή σφαίρα θα μπορεί να κάτσει μακριά από τον άξονα συμμετρίας, κάπου στο χείλη του καπέλου, αλλά μπορεί και να κινηθεί ελεύθερα χωρίς δύναμη επαναφοράς γύρω από το χείλη. Η σπασμένη κατά προσέγγιση συμμετρία απεικονίζεται με ελαφρώς γερμένο το καπέλο, αυτό παράγει μια μικρή δύναμη επαναφοράς, ανάλογη με τη μικρή μάζα του πιονίου.
Το 1962 ο Jeffrey Goldstone, του πανεπιστημίου του Καίμπριτζ, και δύο μελλοντικοί νομπελίστες, οι Abdus Salam και Steven Weinberg, έδειξαν ότι υπήρξε μια ρωγμή σε αυτήν την προσέγγιση. Η πρώτη συμβολή του Higgs στο πρόβλημα αυτό – που έγινε πριν 45 χρόνια (τον Ιούλιο του 1964) – ήταν να δείξει ότι ο Goldstone και οι συνάδελφοί του είχαν κάνει επίσης ένα λάθος. Αυτή η σημαντική ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο Physics Letters.
Ο Higgs πήγε έπειτα για να δείξει ότι το αυθόρμητο σπάσιμο της συμμετρίας θα μπορούσε να εξηγήσει με ποιό τρόπο σωματίδια που ήταν ήδη γνωστά τότε μπορούσαν να αποκτήσουν τη μάζα τους. Επιπλέον, η θεωρία του Higgs πρόβλεψε την ύπαρξη αυτού που το περιγράφει ως το "εναπομείναντα σωματίδιο". Αυτό το νέο σωματίδιο ήταν το μποζόνιο Higgs.
Ο Higgs έστειλε αυτό το δεύτερο αποτέλεσμα στο ίδιο περιοδικό, Physics Letters, αλλά του είπαν ότι δεν ήταν κατάλληλο για σύντομη δημοσίευση και αναγκάστηκε έτσι να το στείλει σε ένα άλλο περιοδικό. Εντούτοις, άκουσε αργότερα μέσω ενός συναδέλφου ότι η εργασία του είχε απορριφθεί επειδή οι συντάκτες του περιοδικού θεώρησαν ότι "δεν ήταν προφανώς σχετική με τη φυσική". Αρχικά ο Higgs αγανάκτησε, αλλά αργότερα συνειδητοποίησε ότι το πρώτο σχέδιο της εργασίας του "ήταν ελλιπές". Της πρόσθεσε δύο παραγράφους και την έστειλε σε ένα αμερικανικό περιοδικό, το Physical Review Letters, όπου έγινε αποδεκτή.
Πάντως η επιστημονική κοινότητα της σωματιδιακής φυσικής χρειάστηκε πολύ χρόνο για να αναγνωρίσει τη σημασία αυτής της εργασίας που είχε κάνει ο φυσικός του Εδιμβούργου. Ο Higgs θυμάται τις συζητήσεις πάνω στην εργασία του στα δύσπιστα ακροατήρια στο Χάρβαρντ και στο Princeton. "Με αντιμετώπιζαν σαν τρελάρα", θυμάμαι. "Στο τέλος της ημέρας δέχονταν ότι δεν ήμουν, αλλά δεν συνειδητοποίησαν τι χρήσιμο θα μπορούσαν να κάνουν με την εργασία".
Τελικά, οι Weinberg και Salam – οι οποίοι είχαν δείξει ότι είχε κάνει λάθος ο Higgs – χρησιμοποίησαν το μηχανισμό Higgs για να κάνουν μία από τις μεγαλύτερες σημαντικές ανακαλύψεις στην ιστορία της φυσικής, όταν συνδύασαν τις ασθενείς και τις ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις σε μια ενιαία δύναμη την ηλεκτρασθενή. Οι Weinberg, Salam και ένας αμερικανός φυσικός, ο Sheldon Glashow, μοιράστηκαν πριν 20 ακριβώς χρόνια το βραβείο Νόμπελ του 1979 για τη φυσική για αυτήν την εργασία, και το μποζόνιο Higgs έγινε κομμάτι της φυσικής σωματιδίων.
Αν και ο Higgs είναι λίγο γνωστός έξω από την κοινότητα της φυσικής, το όνομά του έγινε γνωστό στα βρετανικά ΜΜΕ το 2002 όταν δημοσιεύτηκε στο Scotsman μια διαφωνία του Higgs με τον Stephen Hawking. Σύμφωνα με τον Higgs, αυτός είχε κάνει μερικές παρατηρήσεις για έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ του Hawking, που είναι πρώτιστα κοσμολόγος, και της κοινότητας των σωματιδιακών φυσικών. Τα δύο άτομα έχουν επιλύσει από τότε τις διαφορές τους, αν και ο Hawking ακόμα θεωρεί ότι το μποζόνιο Higgs δεν θα βρεθεί ποτέ.
Ο Higgs και χιλιάδες άλλοι φυσικοί φυσικά είναι βέβαιοι ότι θα παρουσιαστεί μια μέρα στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN. Εάν αυτό συμβεί τότε ο Higgs – και ενδεχομένως οι Englert και Brout – θα ετοιμάσουν τις βαλίτσες τους για την τελετή των βραβείων Νόμπελ στη Στοκχόλμη. Και εάν το μποζόνιο Higgs δεν μπορεί να βρεθεί στο LHC, οι φυσικοί θα έχουν ακόμα ένα τεράστιο πρόβλημα να λύσουν.

πηγή: physics4you

Οι πρώτες συγκρούσεις πρωτονίων σκορπούν ενθουσιασμό στο CERN

Γοργά βήματα μετά 14 μήνες αδράνειας

Δέσμες πρωτονίων κινήθηκαν προς αντίθετες κατευθύνσεις σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός και παρήγαγαν τις πρώτες, ακούσιες, συγκρούσεις στη μεγάλη κυκλική σήραγγα του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), σκορπώντας κύματα ενθουσιασμού στους επιστήμονες του CERN.
Οι εκούσιες συγκρούσεις θα αρχίσουν σε δέκα ημέρες περίπου, κυρίως για τη δοκιμή του επιταχυντή των 10 δισ. δολαρίων. Από τα τέλη του 2010 θα ξεκινήσουν και οι συγκρούσεις με πυρήνες μολύβδου αντί για πρωτόνια.
To πραγματικό τεστ θα πραγματοποιηθεί το πρώτο δίμηνο του 2010, όταν οι επιστήμονες θα επιχειρήσουν να αναπαράγουν τις συνθήκες που επικρατούσαν 1-2 τρισεκατομμυριοστά του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
Τα υποατομικά συντρίμμια των συγκρούσεων θα προσφέρουν νέα στοιχεία για τη σκοτεινή ύλη, τη σκοτεινή ενέργεια, τη θεωρία της υπερσυμμετρίας, καθώς και για το υποθετικό σωματίδιο Χιγκς, γνωστό και ως «σωματίδιο του Θεού», το οποίο θα εξηγούσε πώς η ύλη αποκτά μάζα.
Προς το παρόν, οι ακούσιες συγκρούσεις πρωτονίων που παρατηρήθηκαν, ήταν παρενέργεια της προσπάθειας των επιστημόνων να συντονίσουν τις δύο δέσμες.
«Υπήρξε πανδαιμόνιο μέσα στην αίθουσα ελέγχου και όλοι μας ξεσπάσαμε όταν είδαμε τις πρώτες συγκρούσεις», είπε ο Γιούργκεντ Σούκραφτ, εκπρόσωπος των πειραμάτων που παρατηρούνται στον LHC.
«Τα ίχνη (που προέκυψαν από τις συγκρούσεις) που παρατηρούμε είναι θαυμάσια», πρόσθεσε ο Αντρέι Γκολούτβιν, έτερος εκπρόσωπος του CERN.
«Ο LHC προχωρά πιο γρήγορα από όσο περιμέναμε στην αρχική του φάση, που ξεκίνησε το βράδυ της Παρασκευής», δήλωσε ο Ρολφ Χόιερ, γενικός διευθυντής του CERN.
«Πήγε πολύ γρηγορότερα από όσο προβλέπαμε» δήλωσε και η Φαμπιόλα Τζιανότι, του προγράμματος ATLAS του CERN. «Είμαστε όλοι πολύ ευτυχείς» πρόσθεσε.
Newsroom ΔΟΛ

Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2009

Γεγονός η ύπαρξη νερού στη Σελήνη, σύμφωνα με τους επιστήμονες της NASA

Απόλυτα επιτυχημένη ήταν η «αποστολή καμικάζι» της NASA προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει νερό στη Σελήνη. Οι επιστήμονες της NASA ανακοίνωσαν ότι μετά τη μελέτη των δεδομένων διαπιστώνονται «σημαντικές ποσότητες» νερού.

«Η Σελήνη κρύβει πολλά μυστικά και η αποστολή μας προσέθεσε ένα λιθαράκι στην προσπάθεια να τα αποκωδικοποιήσουμε» δήλωσαν οι επιστήμονες.

Η επιχείρηση βομβαρδισμού της Σελήνης έγινε στις αρχές Οκτωβρίου. Ο άδειος πύραυλος Centaur, βάρους 2,2 τόνων, προσέκρουσε στη λεκάνη του κρατήρα Cabeus με ταχύτητα γύρω στα 9.000 χλμ/ώρα, και δημιούργησε ένα νέφος σκόνης που εκτιμάται ότι είχε διάμετρο 20 χλμ και ύψος 10 χλμ. Από την πρόσκρουση εκτοξεύτηκαν περίπου 95 λίτρα νερού.

Η συσκευή οργάνων LCROSS, από την οποία είχε απελευθερωθεί ο χρησιμοποιημένος πύραυλος, πέρασε μέσα από τα συντρίμμια, μεταδίδοντας συνεχώς εικόνες και μετρήσεις, και συνετρίβη στο ίδιο σημείο τέσσερα λεπτά μετά την πρώτη πρόσκρουση.

Δείτε το animation που δημιούργησε η NASA.
http://www.in.gr/video/default.aspx?videoID=93251

πηγή: Τα Νέα Online

Τετάρτη 28 Οκτωβρίου 2009

"ΒΡΑΔΙΕΣ ΚΟΙΝΟΥ – ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ"

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΗΣ
ΤΟΜΕΑΣ ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ
______________________________

ΓΕΡΟΣΤΑΘΟΠΟΥΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ

"ΒΡΑΔΙΕΣ ΚΟΙΝΟΥ – ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ"

18η Περίοδος: Οκτώβριος 2009 – Ιανουάριος 2010
Αφιερωμένη στο Διεθνές Έτος Αστρονομίας 2009

1. Παρασκευή 30/10/09, ώρα 19:00, Διάλεξη με θέμα
Εξερευνώντας το Διάστημα με τα μεγάλα σύγχρονα οπτικά τηλεσκόπια
Ομιλήτρια: Δ. Χατζηδημητρίου, Αναπλ. Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών

2. Παρασκευή 27/11/09, ώρα 18:00, Διάλεξη με θέμα
Η διαστημική αποστολή Gaia: Μια νέα μελέτη του Γαλαξία και
του γειτονικού μας Σύμπαντος
Ομιλήτρια: Μ. Κοντιζά, Επίκ. Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών

3. Παρασκευή 18/12/09, ώρα 18:00 , Διάλεξη με θέμα
Η Αστροφυσική των αρχαίων φιλοσόφων
Ομιλητής: Ξ. Μουσάς, Αναπλ. Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Αθηνών

4. Παρασκευή 9/1/10, ώρα 18:00, Διάλεξη με θέμα
Eπιστροφή στη Σελήνη: Από τα Apollo στο LCROSS
Ομιλήτρια: Π. Πρέκα, Επίκ. Καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μετά τις διαλέξεις ακολουθεί επίσκεψη στο αστεροσκοπείο, όπου γίνεται ενημέρωση
για διάφορα επίκαιρα αστρονομικά θέματα, επίδειξη της λειτουργίας του τηλεσκοπίου
και νυκτερινή παρατήρηση, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες.

Πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στα τηλ. 7276917, 7276858, 7276896
Από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο
www.phys.uoa.gr/observatory

Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2009

Οι πλανήτες αυτό το μήνα (Οκτώβριο)

Αφροδίτη:
Στον ανατολικό ουρανό της αυγής με μέγεθος -3,9. Προσπερνάει τον αμυδρότερο Κρόνο στα μέσα του μήνα.

Άρης:
Στον ανατολικό πρωινό ουρανό, περνάει απο τους Διδύμους στον Καρκίνο και κερδλιζει λαμπρότητα εως μέγεθος 0,5. Στο τέλος του μήνα μπροστα απο το σμήνος Κυψέλη.

Δίας:
Ξεχωρίζει στο βραδινό ουρανό με μέγεθος -2,6. Στάσιμος στον Αιγόκερω.

Κρόνος:
Εμφανίζεται στον ανατολικό ουρανό της αυγής τη 2η εβδομάδα του Οκτωβρίου, με μέγεθος 1,1. Περνάει αριστερά απο την Αφροδίτη στο μέσο του μήνα.

Σοκ και δέος στο φεγγάρι.Ενθουσιασμός στη NASA για το διπλό βομβαρδισμό της Σελήνης

Τα δύο τμήματα της αποστολής LCROSS συνετρίβησαν με υπερηχητική ταχύτητα στο νότιο πόλο της Σελήνης το απόγευμα της Παρασκευής, σε μια εντυπωσιακή αυτοκτονία που επέτρεψε στη NASA να αναζητήσει νερό στα σύννεφα των συντριμμιών.
Ο πύραυλος Centaur, βάρους 2,2 τόνων, προσέκρουσε στη λεκάνη του κρατήρα Cabeus στις 14.21 ώρα Ελλάδας, με ταχύτητα γύρω στα 9.000 χλμ/ώρα, και δημιούργησε ένα νέφος σκόνης που εκτιμάται ότι είχε διάμετρο 20 χλμ και ύψος 10 χλμ.
Η συσκευή οργάνων LCROSS, από την οποία είχε απελευθερωθεί ο χρησιμοποιημένος πύραυλος, πέρασε μέσα από τα συντρίμμια, μεταδίδοντας συνεχώς εικόνες και μετρήσεις, και συνετρίβη στο ίδιο σημείο τέσσερα λεπτά μετά την πρώτη πρόσκρουση.
Η πρώτη και ισχυρότερη πρόσκρουση απελευθέρωσε ενέργεια ισοδύναμη με 1,5 τόνους TNT και δημιούργησε έναν κρατήρα σε μέγεθος πισίνας ολυμπιακών διαστάσεων, ορατό στην υπέρυθρη κάμερα του LCROSS.
Ήταν πάντως δύσκολο να διακρίνει κανείς την πρόσκρουση ή τα συντρίμμια στις εικόνες πραγματικού χρώματος που μετέδιδε ζωντανά το NASA TV. «Είναι δύσκολο να πούμε τι ακριβώς είδαμε» σχολίασε ο παρουσιαστής μετά τους πρώτους πανηγυρισμούς και τις χειραψίες στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA.

Δείτε το animation που δημιούργησε η NASA.

Οι υπεύθυνοι της αποστολής θα αναλύσουν τώρα τα δεδομένα σε μια προσπάθεια να επιβεβαιώσουν τις υποψίες για την ύπαρξη πάγου σε κρατήρες του νότιου πόλου που παραμένουν μόνιμα στο σκοτάδι.
Πριν τελικά συντριβεί, η αποστολή LCROSS χαρτογράφησε το φεγγάρι και αναζήτησε τοποθεσίες κατάλληλες για προσσελήνωση.
Το σκάφος εκτοξεύτηκε τον Ιούνιο μαζί με τον Αναγνωριστικό Σεληνιακό Δορυφόρο (LRO), ο οποίος παραμένει σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη.
Δεδομένα του LRO και δύο άλλων αποστολών αποκάλυψαν πριν από λίγες εβδομάδες ότι στην έρημο της σεληνιακής επιφάνειας υπάρχουν στην πραγματικότητα ίχνη νερού.
Το νερό πιστεύεται ότι προέρχεται από προηγούμενες προσκρούσεις κομητών που μετέφεραν πάγο.
Ο πάγος που ίσως κρύβεται στους πόλους θα ήταν σημαντικός φυσικός πόρος για τις μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές -έπειτα από αρκετά χρόνια στην αφάνεια, το φεγγάρι φαίνεται τώρα να σαγηνεύει εκ νέου τα διαστημικά προγράμματα διαφόρων χωρών.
Κίνα, Ινδία και Ιαπωνία πραγματοποίησαν πρόσφατα τις πρώτες αποστολές τους σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, με την προοπτική να συνεχίσουν με ρομποτικές σεληνακάτους αλλά και επανδρωμένες αποστολές.
Οι ΗΠΑ, από την πλευρά τους, προγραμματίζουν την επιστροφή τους στη Σελήνη με το σκάφος Orion για το 2024.


Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2009

Εξωτική ζωή πέρα από τη Γη – Ψάχνοντας για ζωή όπως δεν την ξέρουμε

Επιστήμονες σε ένα νέο διεπιστημονικό ερευνητικό ινστιτούτο στην Αυστρία εργάζονται για να αποκαλύψουν τον τρόπο που η ζωή μπορεί να εξελιχθεί εντός μιας εξωτικής βιοχημείας και διαλυτών, όπως το θειικό οξύ αντί για νερό. Η έρευνά τους υποβλήθηκε στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Πλανητικής Επιστήμης στο Πότσδαμ από τον Δρ Johannes Leitner.

planettransitΚαλλιτεχνική απεικόνιση εξωπλανητών γύρω από άλλα άστρα

Το Πανεπιστήμιο της Βιέννης συνέστησε μια ομάδα έρευνας για εναλλακτικούς διαλύτες ως βάση για Ζώνες Υποστήριξης της Ζωής σε Εξωπλανητικά Συστήματα το Μάιο του 2009, υπό την ηγεσία της Maria Firneis.

titan-lakes-blueΛίμνες μεθανίου στον Τιτάνα

Παραδοσιακά, οι πλανήτες που θα μπορούσαν να διατηρούν μορφές της ζωής αναζητούνται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη», την περιοχή γύρω από ένα αστέρι, στην οποία πλανήτες όπως η Γη με διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμούς και ατμόσφαιρα αζώτου θα μπορούσαν να διατηρήσουν νερό σε υγρή μορφή στην επιφάνειά τους. Κατά συνέπεια, οι επιστήμονες ψάχνουν για βιολογικούς δείκτες που να παράγονται από εξωγήινη ζωή με μεταβολισμό, και που να μοιάζουν με αυτούς της Γης, όπου το νερό χρησιμοποιείται ως διαλύτης ενώ οι δομικές μονάδες της ζωής, τα αμινοξέα, βασίζονται στον άνθρακα και το οξυγόνο. Ωστόσο, αυτά μπορεί να μην είναι οι μόνες προϋποθέσεις υπό τις οποίες θα μπορούσε να εξελιχθεί ζωή.

«Είναι καιρός να γίνει μια ριζική αλλαγή στη σημερινή γεωκεντρική νοοτροπία για τη ζωή όπως την ξέρουμε στη Γη», δήλωσε ο Δρ Leitner. "Ακόμα κι αν αυτό είναι το μόνο είδος ζωής που γνωρίζουμε, δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι κάπου αλλού έχουν εξελιχθεί κάποιες μορφές ζωής με μεταβολισμό, που δεν στηρίζεται στο νερό ούτε σε άνθρακα και οξυγόνο."

Μια απαίτηση που υπάρχει για την ύπαρξη ενός διαλύτη που να υποστηρίζει τη ζωή είναι να παραμένει υγρός σε ένα μεγάλο εύρος θερμοκρασίας. Το νερό είναι υγρό μεταξύ των 0° C και 100° C, αλλά υπάρχουν και άλλοι διαλύτες οι οποίοι είναι υγροί πάνω από 200° C. Ένας τέτοιος διαλύτης θα επιτρέψει να υπάρχει ένας ωκεανός σε έναν εξωπλανήτη πιο κοντά στο κεντρικό μητρικό του άστρο. Επίσης, είναι δυνατό και το αντίστροφο σενάριο. Ένας ωκεανός από υγρή αμμωνία θα μπορούσε να υπάρξει πολύ πιο μακριά από ένα αστέρι. Επιπλέον, το θειικό οξύ μπορεί να βρεθεί μέσα σε στρώματα νεφών της Αφροδίτης και γνωρίζουμε πλέον ότι λίμνες μεθανίου/αιθανίου καλύπτουν τμήματα της επιφάνειας του δορυφόρου Τιτάνα του Κρόνου.

Κατά συνέπεια, είναι σε εξέλιξη η συζήτηση σχετικά με τη δυνατότητα της ζωής και τις βέλτιστες στρατηγικές για την ανίχνευση της και δεν περιορίζεται μόνο σε εξωπλανήτες και κατοικήσιμες ζώνες. Η νεοσυσταθείσα ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Βιέννης, θα διερευνήσει τις ιδιότητες μιας ομάδας διαλυτών, εκτός από το νερό, συμπεριλαμβανομένης και της αφθονίας τους στο διάστημα, θερμικά και βιοχημικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και την ικανότητά τους να υποστηρίξουν μεταβολισμούς που θα γεννήσουν και θα εξελίξουν την ζωή.

"Ακόμα κι αν οι περισσότεροι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής γύρω από αστέρια είναι ίσως πλανήτες αερίων, είναι θέμα χρόνου μέχρι να ανακαλυφθούν εξωπλανήτες στο μέγεθος της Γης", δήλωσε ο Δρ Leitner.

Πηγή: alphagalileo.org

Σάββατο 19 Σεπτεμβρίου 2009

Πρακτικές συμβουλές για την παρατήρηση μεταβλητών αστέρων

Πρακτικές συμβουλές:

* Αν δυσκολευόμαστε να αποφασίσουμε αν ο μεταβλητός είναι λαμπρότερος ή όχι από ένα άστρο σύγκρισης απεστιάζουμε. Είναι ευκολότερο να συγκρίνουμε μικρούς δίσκους παρά φωτεινά σημεία.

* Κατασκευάζουμε κύκλους από σύρμα ή τους σχεδιάζουμε σε διαφανές πλαστικό με τα πεδία των προσοφθαλμίων για τους χάρτες διαφόρων κλιμάκων, ώστε να μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πεδίο μας πάνω στον χάρτη.

* Ρίχνουμε σύντομες ματιές και δεν κοιτάμε επίμονα και πολλή ώρα τον μεταβλητό αστέρα. Οι περισσότεροι μακροπερίοδοι είναι αρκετά κόκκινοι και στο ανθρώπινο μάτι δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως γίνονται λαμπρότεροι με παρατεταμένη παρατήρηση (Φαινόμενο Purkinje).

* Είναι καλύτερα ο μεταβλητός και ο αστέρας σύγκρισης να είναι στην ίδια γραμμή με την γραμμή των ματιών μας.

* Είναι καλό να αποφεύγεται η «προκατάληψη», δηλαδή να γνωρίζουμε εκ των προτέρων την λαμπρότητα του μεταβλητού αστέρα.

* Σχετικά με τη συχνότητα των παρατηρήσεων:

Μακροπερίοδοι: Μια φορά το μήνα
Ημιπεριοδικοί: Μια φορά στις 15 ημέρες ή μια φορά το μήνα
Καινοφανείς νάνοι: Μία φορά κάθε βράδυ, μια φορά κάθε 15 λεπτά αν είναι σε αρχή έκρηξης
R Βορείου Στεφάνου: Μια φορά κάθε βράδυ, μια φορά κάθε ώρα αν βρίσκονται σε αρχή καθόδου


Παρατήρηση με CCD - Διαφορική Φωτομετρία

Η χρήση του CCD αποτελεί πλέον το σημαντικότερο εργαλείο της αστρονομίας στον τομέα της φωτομετρίας. Σήμερα, υπάρχουν διαθέσιμα όργανα διαφόρων αναλύσεων και προδιαγραφών, τα οποία μπορούν να δώσουν εξαιρετικά αποτελέσματα ακόμα και αν χρησιμοποιούνται με μικρά τηλεσκόπια και σε περιβάλλον φωτορύπανσης.

Ο όρος διαφορική, έχει σχέση με τη συγκεκριμένη μέθοδο φωτομετρίας, η οποία συνίσταται στον υπολογισμό των διαφορών λαμπρότητας ανάμεσα στο υπό μελέτη άστρο και ένα άλλο, πρότυπης λαμπρότητας (αστέρας σύγκρισης).


Εξοπλισμός

* Τηλεσκόπιο που θα οδηγεί καλά στην ορθή αναφορά και θα έχει καλό μηχανισμό εστίασης. Η οριακή λαμπρότητα των άστρων που είναι δυνατόν να φωτομετρηθούν, καθορίζεται από τη διάμετρο του τηλεσκοπίου σε συνδυασμό με την ποιότητα της κάμερας και του ουρανού.


* Αστρονομική κάμερα με CCD πρέπει να είναι οπωσδήποτε καλής ποιότητας, 16-bit, κατά προτίμηση χωρίς antiblooming. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμικότητα της απόκρισης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα της δυναμικής της περιοχής, ενώ ο χαμηλός θόρυβος σε συνδυασμό με αποτελεσματικό κύκλωμα ψύξης θα διευκολύνουν αρκετά. Για φωτομετρικές παρατηρήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν web κάμερες κ.α. Η ccd κάμερα αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα που θα επιρρεάσει τα αποτελέσματα των μετρήσεων.


* Τα φίλτρα είναι απαραίτητα για τη συλλογή αξιοποιήσιμων δεδομένων, ειδικά όταν καταγράφουμε συστηματικά τη δραστηριότητα κάποιου συγκεκριμένου άστρου. Τα φωτομετρικά φίλτρα έχουν διαφορετικές προδιαγραφές από τα αντίστοιχα φωτογραφικά και συνήθως ανήκουν στους τύπους Johnson-Cousins και Bessel-Cousins. Από τους ερασιτέχνες αστρονόμους χρησιμοποιούνται τα Β, V, R και Ι ( Ιc ή Ιs). Για κάποιον που θέλει να ξεκινήσει με ένα μόνο φίλτρο, το V (πράσινο) είναι το πιο ενδεδειγμένο. Για την εναλλαγή τους υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί, όπως αυτόματα περιστρεφόμενοι δίσκους που δέχονται εντολές από το πρόγραμμα ελέγχου της κάμερας. Υπάρχουν βέβαια και κατηγορίες μεταβλητών, των οποίων η παρατήρηση δεν απαιτεί τη χρήση φίλτρου.


Λογισμικό

* Έλεγχος τηλεσκοπίου

Αν το τηλεσκόπιο επιτρέπει τη σύνδεσή του με υπολογιστή, η αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας προσφέρει πολλά στον αυτοματισμό της καταγραφής. Πολλά από τα προγράμματα ελέγχου CCD κάνουν και έλεγχο του τηλεσκοπίου, ενώ υπάρχουν κάποια που παρουσιάζουν ταυτόχρονα και το χάρτη της περιοχής που σκοπεύουμε.


* Έλεγχος κάμερας

Κάθε συσκευή CCD συνοδεύεται από λογισμικό ελέγχου το οποίο τις περισσότερες φορές επιτρέπει και τον προγραμματισμό - αυτοματοποίηση της λειτουργίας της. Μέσω αυτών μπορούμε να καθορίσουμε το πλήθος των εκθέσεων, τη χρονική διάρκεια κάθε μιας από αυτές, το φίλτρο που θα χρησιμοποιηθεί, τη διαδρομή αποθήκευσης κλπ.


* Επεξεργασία εικόνας και φωτομετρία

Υπάρχουν προγράμματα που κυμαίνονται από απλά και φιλικά στον χρήστη, έως πολυσύνθετα πακέτα με πολύ μεγάλες δυνατότητες αλλά και περιπλοκότητα. Το AIP4WIN φαίνεται να είναι ένας πολύ καλός συνδυασμός κόστους και αποτελεσματικότητας. Στα περισσότερα από αυτά η επεξεργασία των εικόνων και η φωτομέτρησή τους είναι μια γρήγορη διαδικασία εφ’ όσον η οδήγηση του τηλεσκοπίου είναι σχετικά ακριβής.

Παρατήρηση Μεταβλητών Αστέρων

Η μελέτη των μεταβλητών αστέρων είναι ουσιαστική για την αστρονομία. Δίνει πληροφορίες για τις φυσικές ιδιότητες και την εξέλιξη των αστέρων. Απόσταση, ακτίνα, μάζα, εξωτερική και εσωτερική δομή, σύσταση, φωτεινότητα και θερμοκρασία των αστέρων μπορούν να γίνουν γνωστές χρησιμοποιώντας τα δεδομένα των παρατηρήσεων.

Το πλήθος των μεταβλητών είναι τεράστιο, ο πολύτιμος χρόνος των αστεροσκοπείων δεν επαρκεί για την συλλογή αρκετών παρατηρήσεων. Η συμβολή των ερασιτεχνών αστρονόμων είναι ουσιαστική αρκεί να είναι μαζική και οι παρατηρήσεις να υποβάλλονται στον κατάλληλο οργανισμό (π.χ. AAVSO)

Οπτική παρατήρηση-Εκτίμηση Λαμπρότητας
Κατηγορίες μεταβλητών αστέρων που προσφέροντα για οπτική παρατήρηση

Κατηγορίες μεταβλητών αστέρων που προσφέρονται για οπτική παρατήρηση (επαρκές εύρος μεταβολής, όχι ανάγκη για ακριβέστατες μετρήσεις):


* Μακράς περιόδου (LPV, Mira variables)

ο Cet, χ Cyg, R Leo, R And

* Ημιπεριοδικοί (semiregular), RV Tau και ανώμαλοι

R Sct, RV Tau, Z Uma, T Tau

* Κατακλυσμιαίοι

Καινοφανείς νάνοι (dwarf novae), SS Cyg, U Gem Επαναληπτικοί καινοφανείς (reccurent novae) T CrB, RS Oph

* R Βορείου Στεφάνου

R CrB, SU Tau


Απαραίτητος Εξοπλισμός

* Γυμνό μάτι
* Κιάλια ή Τηλεσκόπιο
* Κατάλληλοι χάρτες


Εύρεση του μεταβλητού αστέρα

Χάρτες της AAVSO

Η AAVSO εκδίδει χάρτες διαφόρων κλιμάκων τους οποίους μπορεί ο παρατηρητής να χρησιμοποιήσει ανάλογα με το όργανο παρατήρησης που διαθέτει και το πεδίο που αυτό το δίνει. Υπάρχουν 4 βασικές κλίμακες:
Κλίμακα Β (παράδειγμα)
Κλίμακα D (παράδειγμα)


* Κλίμακα a

Για χρήση με μικρά κιάλια

Μέγεθος χάρτη 8”x10”

1 μοίρα= 12 mm

Καλυπτόμενη περιοχή: 15x15 μοίρες


* Κλίμακα b

Για χρήση με μικρά τηλεσκόπια (3” ή μικρότερα)

Μέγεθος χάρτη 8”x10”

1 μοίρα= 60 mm

Καλυπτόμενη περιοχή 3x3 μοίρες


* Κλίμακα c

Για χρήση με τηλεσκόπια (3” – 4”)

Μέγεθος χάρτη 8”x10”

1 μοίρα= 90 mm

Καλυπτόμενη περιοχή 2x2 μοίρες


* Κλίμακα d

Για χρήση με τηλεσκόπια 4” και παραπάνω

Μέγεθος χάρτη 8”x10”

1 μοίρα= 180 mm

Καλυπτόμενη περιοχή 1x1 μοίρες


* Ενώ υπάρχουν ακόμα οι κλίμακες f, g, h για περιορισμένο αριθμό αμυδρών μεταβλητών αστέρων.


Διαφορετική σχεδίαση από τους χάρτες της AAVSO έχουν οι χάρτες της AFOEV (4 κλίμακες: A,B,C,D). Κάθε χάρτης έχει σχεδιασμένο ένα τετράγωνο το οποίο είναι η περιοχή που καλύπτει ο χάρτης της αμέσως επόμενης κλίμακας.


Εκτίμηση της λαμπρότητάς του μεταβλητού αστέρα
R Andromedae

Παράδειγμα: Εκτίμηση λαμπρότητας του μεταβλητού αστέρα μακράς περιόδου R Ανδρομέδας (R And) χρησιμοποιώντας τον αντίστοιχο χάρτη:


Υποθέτουμε ότι ο R And είναι αμυδρότερος από τον αστέρα σύγκρισης 110 και λαμπρότερος από τον 116. Αν χωρίσουμε το διάστημα ανάμεσα στον 110 και στον 116 σε 3 «βήματα» κάθε βήμα αντιστοιχεί σε διαφορά μεγέθους (116-110)/3 = 2 δηλαδή 0.2 μεγέθη. Στους χάρτες της AAVSO η υποδιαστολή παραλείπεται.


Έστω πως ο R And είναι 2 «βήματα» αμυδρότερος από τον 110 και ένα λαμπρότερος από τον 116.Το μέγεθος του θα είναι 11,0+(2x0,2)=11,4 ή 11,6-(1x0,2)=11,4


Αν ο μεταβλητός αστέρας είναι πολύ αμυδρός και δεν είναι ορατός με το τηλεσκόπιο μας καταγράφουμε τον αμυδρότερο αστέρα σύγκρισης που είναι ορατός. Π.χ. 13.0 σημαίνει πως ο μεταβλητός είναι αμυδρότερος από 13 μέγεθος.


Πρακτικές συμβουλές

* Αν δυσκολευόμαστε να αποφασίσουμε αν ο μεταβλητός είναι λαμπρότερος ή όχι από ένα άστρο σύγκρισης απεστιάζουμε. Είναι ευκολότερο να συγκρίνουμε μικρούς δίσκους παρά φωτεινά σημεία.

* Κατασκευάζουμε κύκλους από σύρμα ή τους σχεδιάζουμε σε διαφανές πλαστικό με τα πεδία των προσοφθαλμίων για τους χάρτες διαφόρων κλιμάκων, ώστε να μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πεδίο μας πάνω στον χάρτη.

* Ρίχνουμε σύντομες ματιές και δεν κοιτάμε επίμονα και πολλή ώρα τον μεταβλητό αστέρα. Οι περισσότεροι μακροπερίοδοι είναι αρκετά κόκκινοι και στο ανθρώπινο μάτι δημιουργείται η ψευδαίσθηση πως γίνονται λαμπρότεροι με παρατεταμένη παρατήρηση (Φαινόμενο Purkinje).

* Είναι καλύτερα ο μεταβλητός και ο αστέρας σύγκρισης να είναι στην ίδια γραμμή με την γραμμή των ματιών μας.

* Είναι καλό να αποφεύγεται η «προκατάληψη», δηλαδή να γνωρίζουμε εκ των προτέρων την λαμπρότητα του μεταβλητού αστέρα.

* Σχετικά με τη συχνότητα των παρατηρήσεων:

Μακροπερίοδοι: Μια φορά το μήνα
Ημιπεριοδικοί: Μια φορά στις 15 ημέρες ή μια φορά το μήνα
Καινοφανείς νάνοι: Μία φορά κάθε βράδυ, μια φορά κάθε 15 λεπτά αν είναι σε αρχή έκρηξης
R Βορείου Στεφάνου: Μια φορά κάθε βράδυ, μια φορά κάθε ώρα αν βρίσκονται σε αρχή καθόδου


Παρατήρηση με CCD - Διαφορική Φωτομετρία

Η χρήση του CCD αποτελεί πλέον το σημαντικότερο εργαλείο της αστρονομίας στον τομέα της φωτομετρίας. Σήμερα, υπάρχουν διαθέσιμα όργανα διαφόρων αναλύσεων και προδιαγραφών, τα οποία μπορούν να δώσουν εξαιρετικά αποτελέσματα ακόμα και αν χρησιμοποιούνται με μικρά τηλεσκόπια και σε περιβάλλον φωτορύπανσης.

Ο όρος διαφορική, έχει σχέση με τη συγκεκριμένη μέθοδο φωτομετρίας, η οποία συνίσταται στον υπολογισμό των διαφορών λαμπρότητας ανάμεσα στο υπό μελέτη άστρο και ένα άλλο, πρότυπης λαμπρότητας (αστέρας σύγκρισης).


Εξοπλισμός

* Τηλεσκόπιο που θα οδηγεί καλά στην ορθή αναφορά και θα έχει καλό μηχανισμό εστίασης. Η οριακή λαμπρότητα των άστρων που είναι δυνατόν να φωτομετρηθούν, καθορίζεται από τη διάμετρο του τηλεσκοπίου σε συνδυασμό με την ποιότητα της κάμερας και του ουρανού.


* Αστρονομική κάμερα με CCD πρέπει να είναι οπωσδήποτε καλής ποιότητας, 16-bit, κατά προτίμηση χωρίς antiblooming. Ιδιαίτερη σημασία έχει η γραμμικότητα της απόκρισης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα της δυναμικής της περιοχής, ενώ ο χαμηλός θόρυβος σε συνδυασμό με αποτελεσματικό κύκλωμα ψύξης θα διευκολύνουν αρκετά. Για φωτομετρικές παρατηρήσεις δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν web κάμερες κ.α. Η ccd κάμερα αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα που θα επιρρεάσει τα αποτελέσματα των μετρήσεων.


* Τα φίλτρα είναι απαραίτητα για τη συλλογή αξιοποιήσιμων δεδομένων, ειδικά όταν καταγράφουμε συστηματικά τη δραστηριότητα κάποιου συγκεκριμένου άστρου. Τα φωτομετρικά φίλτρα έχουν διαφορετικές προδιαγραφές από τα αντίστοιχα φωτογραφικά και συνήθως ανήκουν στους τύπους Johnson-Cousins και Bessel-Cousins. Από τους ερασιτέχνες αστρονόμους χρησιμοποιούνται τα Β, V, R και Ι ( Ιc ή Ιs). Για κάποιον που θέλει να ξεκινήσει με ένα μόνο φίλτρο, το V (πράσινο) είναι το πιο ενδεδειγμένο. Για την εναλλαγή τους υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί, όπως αυτόματα περιστρεφόμενοι δίσκους που δέχονται εντολές από το πρόγραμμα ελέγχου της κάμερας. Υπάρχουν βέβαια και κατηγορίες μεταβλητών, των οποίων η παρατήρηση δεν απαιτεί τη χρήση φίλτρου.


Λογισμικό

* Έλεγχος τηλεσκοπίου

Αν το τηλεσκόπιο επιτρέπει τη σύνδεσή του με υπολογιστή, η αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας προσφέρει πολλά στον αυτοματισμό της καταγραφής. Πολλά από τα προγράμματα ελέγχου CCD κάνουν και έλεγχο του τηλεσκοπίου, ενώ υπάρχουν κάποια που παρουσιάζουν ταυτόχρονα και το χάρτη της περιοχής που σκοπεύουμε.


* Έλεγχος κάμερας

Κάθε συσκευή CCD συνοδεύεται από λογισμικό ελέγχου το οποίο τις περισσότερες φορές επιτρέπει και τον προγραμματισμό - αυτοματοποίηση της λειτουργίας της. Μέσω αυτών μπορούμε να καθορίσουμε το πλήθος των εκθέσεων, τη χρονική διάρκεια κάθε μιας από αυτές, το φίλτρο που θα χρησιμοποιηθεί, τη διαδρομή αποθήκευσης κλπ.


* Επεξεργασία εικόνας και φωτομετρία

Υπάρχουν προγράμματα που κυμαίνονται από απλά και φιλικά στον χρήστη, έως πολυσύνθετα πακέτα με πολύ μεγάλες δυνατότητες αλλά και περιπλοκότητα. Το AIP4WIN φαίνεται να είναι ένας πολύ καλός συνδυασμός κόστους και αποτελεσματικότητας. Στα περισσότερα από αυτά η επεξεργασία των εικόνων και η φωτομέτρησή τους είναι μια γρήγορη διαδικασία εφ’ όσον η οδήγηση του τηλεσκοπίου είναι σχετικά ακριβής.


Είδη Μεταβλητών-Συχνότητα Καταγραφών

* Μεταβλητοί βραχείας περιόδου.

Σε πολλές περιπτώσεις η περίοδος του φαινομένου είναι σχετικά μικρή, οπότε απαιτείται συνεχής λήψη εικόνων ώστε να καταγράψουμε την εξέλιξή του. Ενδεικτικά αναφέρονται οι κατηγορίες: γρήγορων εκλειπτικών, κηφειδών, RR Λύρας, δ Scuti, εκρηκτικών άστρων σε φάση δραστηριότητας κλπ. Κατά τη διάρκεια της νύχτας μπορούμε να έχουμε έναν ή το πολύ δύο στόχους, οπότε το σημαντικό μέρος περιορίζεται στην ορθή προετοιμασία, ενώ κατά τη διάρκεια της καταγραφής η συμμετοχή του παρατηρητή αφορά στον περιοδικό έλεγχο της εξέλιξής της.


* Μεταβλητοί μακράς περιόδου – ανώμαλοι μεταβλητοί.

Τέτοια είναι μεταβλητοί τύπου Mira, ημικανονικοί, εκρηκτικοί σε φάση ηρεμίας, R Βορείας Στεφάνου κ.ά. Για κάθε τέτοιο άστρο, αρκούν δύο ή τρεις εικόνες, συνήθως χωρίς φίλτρο, οπότε σε μία νύχτα μπορούμε να συλλέξουμε δεδομένα από ένα μεγάλο πλήθος αντικειμένων. Και αυτή η διαδικασία όμως μπορεί να αυτοματοποιηθεί, αν βέβαια το επιτρέπει η σύνθεση του εξοπλισμού.


Πρακτικές συμβουλές

* Ο υπολογιστής που ελέγχει τον εξοπλισμό, θα πρέπει να είναι συγχρονισμένος στην σωστή ώρα, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για παρατηρήσεις βραχυπερίοδων μεταβλητών.


* Ο υπολογιστής που θα υποστηρίξει όλες τις συσκευές που εμπλέκονται στη φωτομετρία, αρκεί να είναι κάποιος μέσης ισχύος αλλά με ικανή χωρητικότητα στο σκληρό δίσκο του.


* Οι εικόνες πρέπει να απαλλαγούν από κάθε παρεμβολή ηλεκτρονικής ή φυσικής προέλευσης, ώστε να αποτελούνται, όσο είναι δυνατόν, από καθαρό σήμα. Έτσι πρέπει να λαμβάνονται bias frames, dark frames και flat fields, τα οποία θα αξιοποιηθούν από το λογισμικό ώστενα επιτρέψουν την όσο δυνατόν αξιόπιστη φωτομέτρηση.


* Πολύ σημαντικό είναι να υπάρχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερος λόγος σήματος προς θόρυβο (S/N ratio), αλλά ταυτόχρονα να βρισκόμαστε στη γραμμική περιοχή της κάμερας (να μην υπερφωτίζουμε τα αντικείμενα που μας ενδιαφέρουν). Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να γίνεται βαθμονόμισης της κάμερας ανάλογα με τη λαμπρότητα του άστρου αλλά και τις καιρικές συνθήκες της συγκεκριμένης νύχτας.


* Αν το τηλεσκόπιό μας έχει μεγάλη εστιακή απόσταση και η επιφάνεια του ccd είναι μικρή, θα χρειαστεί η χρησιμοποίηση ενός focal reducer για να έχουμε στη διάθεσή μας μεγαλύτερο πεδίο αλλά και να μειώσουμε το χρόνο έκθεσης. Το βινιετάρισμα που προκαλεί εξαλείφεται εύκολα κατά την επεξεργασία των εικόνων και χρησιμοποιώντας flat fields.


Καμπύλες Φωτός

Οι φωτομετρικές παρατηρήσεις μας δίνουν τις καμπύλες φωτός, δηλαδή τις γραφικές παραστάσεις της φωτεινότητας του μεταβλητού άστρου συναρτήσει του χρόνου. Από αυτές εξακριβώνεται το είδος του μεταβλητού αστέρα και τα λοιπά χαρακτηριστικά του. Παρακάτω βλέπετε ένα παράδειγμα:

Εικόνα:NJL220plot.gif


πηγή: astronomy.gr

Το πιο ψυχρό μέρος στο ηλιακό μας σύστημα βρίσκεται στο νότιο πόλο της Σελήνης.

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι η πιο ψυχρή περιοχή του ηλιακού μας συστήματος βρίσκεται πιο κοντά από ό,τι μπορούσαμε να φανταστούμε. Το νέο διαστημικό σκάφος Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO), που δημιουργεί τον πρώτο πλήρη χάρτη θερμοκρασιών του δορυφόρου της Γης, ανακάλυψε ήδη ότι στο νότιο πόλο της Σελήνης, μέσα σε κρατήρες που ποτέ δεν τις βλέπει ο ήλιος, η θερμοκρασία είναι πιο χαμηλή και από τον μακρινό Πλούτωνα.

Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες που μετρήθηκαν στη Σελήνη, είναι περίπου 203 βαθμοί Κελσίου κάτω από το μηδέν. Ο Πλούτων είναι τουλάχιστον ένα βαθμό πιο ζεστός, αν και απέχει 40 φορές περισσότερο από τον ήλιο.

"Ακριβώς στο κατώφλι μας υπάρχουν με βεβαιότητα τα πιο κρύα πράγματα που έχουμε ποτέ μετρήσει", δήλωσε ο Ντέηβιντ Πέιτζ του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Λος Άντζελες, ερευνητής της NASA, ο οποίος πάντως δεν απέκλεισε, αλλού στο ηλιακό μας σύστημα να υπάρχουν ακόμα πιο κρύα μέρη, που ακόμα δεν έχουν βρεθεί.

Οι πιο κρύες θερμοκρασίες εντοπίστηκαν σε μικρούς κρατήρες που βρίσκονταν μέσα σε άλλους μεγαλύτερους, ιδίως στους κρατήρες Φαουστίνι, Σουμέικερ και Χάγουορθ. Μερικά από τα πιο κρύα μέρη στο φεγγάρι είναι τόσο μακρινά και ανεξερεύνητα, που ακόμα δεν έχουν όνομα.

Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες στη Σελήνη έχουν επιστημονική σημασία, επειδή μπορούν να παγιδέψουν πτητικές χημικές ουσίες, όπως τον νερό και το μεθάνιο, σύμφωνα με τον επιστήμονα Ρίτσαρντ Βόντρακ του διαστημικού κέντρου Γκόνταρντ της NASA.

Οι παγιδευμένες αυτές ουσίες θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τις μελλοντικές αποστολές των αστροναυτών, αλλά και να βοηθήσουν τους επιστήμονες να καταλάβουν καλύτερα την προέλευση του ηλιακού μας συστήματος. Η επιστημονική αποστολή του σκάφους LCO, σε εξέλιξη εδώ και μια μόλις εβδομάδα, έχει επίσης βρει αρκετές ενδείξεις υδρογόνου στη Σελήνη, μια πιθανή ένδειξη για παγιδευμένους πάγους κάτω από την επιφάνεια του φεγγαριού.

Η αποστολή εστιάζει στο νότιο πόλο της Σελήνης, που ουσιαστικά είναι ανεξερεύνητος μέχρι τώρα και παρουσιάζει τις καλύτερες πιθανότητες για εύρεση υπόγειων πάγων.

Πηγή: ΑΠΕ

Ο μαγνητισμός βοηθά τη βαρύτητα στη δημιουργία των άστρων

Τα μαγνητικά πεδία παίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο στο σχηματισμό ενός άστρου από όσο προηγουμένως νομίζαμε. Η απλή εικόνα που έχουμε για τον σχηματισμό ενός άστρου μέσα στα τεράστια νέφη της σκόνης και των αερίων που υπάρχουν διάχυτα στο σύμπαν, είναι αυτά να συγκρούονται λόγω της βαρύτητας και να γίνονται ολοένα πυκνότερα και θερμότερα μέχρι να ξεκινήσει η πυρηνική σύντηξη. Στην πραγματικότητα κι άλλες δυνάμεις εκτός της βαρύτητας παίζουν ρόλο στη γέννηση των άστρων.

stars_formation

Νέες έρευνες δείχνουν ότι κάποια κοσμικά μαγνητικά πεδία παίζουν ένα πολύ σπουδαίο ρόλο. Αν η θεωρία αυτή επαληθευτεί, τότε θα λύσει ένα μακρόχρονο μυστήριο σχετικά με τη διαδικασία σχηματισμού των άστρων, γιατί οι αστρονόμοι, εδώ και καιρό, διαφωνούν σχετικά με τον τρόπο που τα άστρα προκύπτουν από τα νεφελώματα της σκόνης και των αερίων.

Ένα μοριακό νέφος είναι ένα νέφος αερίων που δρα σαν ένα αστρικό βρεφοκομείο. Όταν ένα τέτοιο νέφος συμπιέζεται μόνο ένα μικρό τμήμα του υλικού του νεφελώματος σχηματίζει άστρα, Και οι επιστήμονες δεν ξέρουν το γιατί; Δηλαδή, αναρωτιούνται γιατί τα γιγάντια νέφη, διαμέτρου χιλιάδων ετών φωτός, δεν «καταρρέουν» πλήρως λόγω της βαρύτητας για να σχηματίσουν σούπερ-άστρα. Άρα κάποια άλλη δύναμη αντισταθμίζει τη βαρύτητα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων.

Η βαρύτητα ευνοεί το σχηματισμό των άστρων αναγκάζοντας το υλικό να συσσωρευτεί μαζί, ως εκ τούτου κάποια επιπλέον δύναμη πρέπει να παρεμποδίζει αυτή την διαδικασία. Τα μαγνητικά πεδία και οι αναταράξεις είναι οι δύο μεγαλύτεροι υποψήφιοι γι’ αυτό το ζήτημα. (Ένα μαγνητικό πεδίο παράγεται από την κίνηση των ηλεκτρικών φορτίων. Τα άστρα και οι περισσότεροι πλανήτες, συμπεριλαμβανομένης και της Γης, παρουσιάζουν ένα μαγνητικά πεδία). Τα μαγνητικά πεδία αναγκάζουν το αέριο να βρίσκεται σε ‘κανάλια΄, γεγονός που καθιστά δύσκολο να σύρεται το αέριο από όλες τις κατευθύνσεις προς ένα σημείο, ενώ οι αναταράξεις ανακατεύουν το αέριο και προκαλείται μία προς τα έξω πίεση που αντιδρά στην βαρύτητα.

Οι αναταράξεις των αερίων μέσα στα νεφελώματα διαταράσσουν την ομοιομορφία τους και επιτρέπουν στη βαρύτητα να έλκει την αραιή ύλη σε πυκνότερες συσσωματώσεις, οι οποίες τελικά θα συμπιεστούν περαιτέρω, ώσπου να πάρουν την τελική μορφή των άστρων, χωρίς να χρειάζεται καθόλου η βοήθεια του μαγνητισμού.

Από την άλλη τα νέφη της σκόνης και των αερίων είναι υπερβολικά διάχυτα, για να μπορέσει μόνη της η βαρύτητα να τα μετατρέψει σε τόσο μεγάλα ουράνια σώματα όπως τα άστρα, συνεπώς ο μαγνητισμός πρέπει να παίζει ρόλο.

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή η κίνηση των φορτισμένων ατόμων στα νεφελώματα σχηματίζει ένα μαγνητικό πεδίο που αμβλύνει τις αναταράξεις εντός των νεφών και αντισταθμίζει εν μέρει την ελκτική δύναμη της βαρύτητας. Όπως το γήινο μαγνητικό πεδίο εμποδίζει τα σωματίδια του ηλιακού ανέμου να προσκρούσουν στον πλανήτη μας, έτσι και ο μαγνητισμός στα νεφελώματα ρυθμίζει την μερική – και όχι ολική – βαρυτική κατάρρευσή τους σε άστρα. Το πρόβλημα όμως είναι ότι τα νέφη είναι τόσο μακρινά που δεν παρατηρηθούν με μεγάλη λεπτομέρεια, με συνέπεια το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας των επιστημόνων σε αυτό τον τομέα, μέχρι σήμερα, να είναι θεωρητικό και να μην μπορεί να αποδειχτεί εμπειρικά.

“Η σχετική σημασία των μαγνητικών πεδίων έναντι των αναταράξεων είναι ένα θέμα μεγάλης συζήτησης", δήλωσε ο αστρονόμος Hua-bai Li του Κέντρου Αστροφυσικής στο Χάρβαρντ. “Η ανακάλυψη μας χρησιμεύει ως η πρώτη παρατηρησιακή δέσμευση για το θέμα αυτό."

Ο Li και η ομάδα του μελέτησε 25 πυκνά σμήνη, ή πυρήνες νεφελωμάτων, που το καθένα είναι διαμέτρου περίπου ένα έτος φωτός. Οι πυρήνες, που δρουν ως σπόροι από τους οποίους σχηματίζονται τα αστέρια, βρίσκονταν μέσα σε μοριακό νέφη σε απόσταση 6.500 ετών φωτός από τη Γη.

Οι ερευνητές μελέτησαν πολωμένο φως (ως γνωστόν έχει ένα ηλεκτρικό και ένα μαγνητικό ορισμένης διεύθυνσης). Από την πόλωση, οι ερευνητές μέτρησαν τα μαγνητικά πεδία μέσα σε κάθε πυρήνα του νέφους και τα σύγκριναν με τα πεδία στα περιβάλλοντα ισχνά νέφη.

Στις περισσότερες περιπτώσεις το πολωμένο φως από τα πυκνότερα τμήματα των νεφελωμάτων ευθυγραμμίστηκε απόλυτα με το πολωμένο φως από όλο το νεφέλωμα και άρα με τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου. Αν οι αναταράξεις ήσαν η κυρίαρχη δύναμη, όπως συμπέραναν οι επιστήμονες, θα προέκυπτε μια πολύ πιο χαοτική εικόνα, συνεπώς ο μαγνητισμός πρέπει όντως να παίζει καθοριστικό ρόλο στο σχηματισμό των άστρων.

“Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι οι πυρήνες στο μοριακό νέφος που βρίσκονται κοντά μεταξύ τους, δεν συνδέονται μόνο με τη βαρύτητα, αλλά και μέσω του μαγνητικού πεδίου”, δήλωσε ο Li. "Αυτό δείχνει ότι οι προσομοιώσεις σε υπολογιστή για τον σχηματισμό των άστρων πρέπει να λάβουν υπόψη τους ισχυρά μαγνητικά πεδία."

Η έρευνα αυτή έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση στο Astrophysical Journal και είναι διαθέσιμη σε απευθείας σύνδεση στην http://arxiv.org/abs/0908.1549

Πηγή: ScienceNow

Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2009

Επιστροφή στη Γη για το διαστημικό λεωφορείο Discovery

Με απόλυτη επιτυχία πραγματοποιήθηκε η προσγείωση του διαστημικού λεωφορείου Discovery στην αεροπορική βάση Έντουαρντς της Καλιφόρνια.
Το λεωφορείο ολοκλήρωσε αποστολή 14 ημερών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, όπου μετέφερε εφόδια και επιστημονικά όργανα.
Λόγω των κακών καιρικών συνθηκών είχε αποφασιστεί χθες να μην προσγειωθεί στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, στη Φλόριντα, όπως προέβλεπε ο αρχικός προγραμματισμός, αλλά στη Βάση Έντουαρντς, που είναι ο εναλλακτικός χώρος προσγείωσης των διαστημικών οχημάτων στις ΗΠΑ.
Το διαστημικό λεωφορείο κατά την πτήση της επιστροφής στη Γη, χρειάστηκε να αποφύγει ένα κομμάτι από διαστημικό σκουπίδι, όπως ανακοίνωσε η NASA.

Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2009

Γαλαξιακός κανιβαλισμός της Ανδρομέδας πριν 2 έως 3 δισεκατομμύρια χρόνια

Μια διεθνής ομάδα αστρονόμων έχει φέρει στο φως αποδείξεις για μια γειτονική κοσμική σύγκρουση. Η μελέτη τους δείχνει ότι η Ανδρομέδα ‘ρούφηξε’ κυριολεκτικά εκατομμύρια άστρα του γαλαξία του Τριγώνου (Triangulum) όταν βρέθηκε στο δρόμο της, περίπου, δύο με τρία δισεκατομμύρια χρόνια πριν, με αποτέλεσμα ο τεράστιος γαλαξίας της Ανδρομέδας να αυξήσει το συνολικό του όγκο.

Το φαινόμενο αυτό που ονομάζεται γαλαξιακός κανιβαλισμός οφείλεται στο ότι το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο της Ανδρομέδας καταπίνει το μικρότερο γαλαξία του Τριγώνου, ενώ και οι δύο είναι γαλαξίες ενός μικρού σμήνους γαλαξιών γνωστού ως τοπική ομάδα. Ο γαλαξίας Τρίγωνον, το τρίτο πολυπληθέστερο μέλος της τοπικής ομάδας, είναι περίπου το ένα δέκατο του μεγέθους της Ανδρομέδας.

Ο Nickolay Gnedin, αστροφυσικός του Πανεπιστημίου του Chicago, ο οποίος δε συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη, περιέγραψε αυτήν τη διαδικασία «γαλακτική αρχαιολογία στην πράξη».

Οι αστρονόμοι συγκεκριμένα εντόπισαν μέσω επίγειων τηλεσκοπίων υπολείμματα άλλων γαλαξιών, ότι απέμεινε του κανιβαλισμού της Ανδρομέδας, και η οποία θα έχει πιθανότατα ως επόμενο στόχο τον δικό μας Γαλαξία. Ωστόσο κάτι τέτοιο αναμένεται σε δισεκατομμύρια χρόνια και το μόνο ορατό αποτέλεσμα θα είναι η αλλαγή της θέσης των αστεριών στον ουρανό.

Το φαινόμενο της συγχώνευσης των γαλαξιών είναι γνωστό στους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες, ωστόσο οι εικόνες που κατεγράφησαν μέσω ενός τηλεσκοπίου στη Χαβάη έχουν εντυπωσιάσει τους αστρονόμους λόγω της κλίμακας του κανιβαλισμού.

Οι ερευνητές ανακάλυψαν στα «προάστια» του γαλαξία-κανιβάλου αστέρια, η τροχιά των οποίων αποκαλύπτει ότι είναι αδύνατον αυτά να έχουν δημιουργηθεί μέσα στην Ανδρομέδα.

Οι εικόνες της Ανδρομέδας, που απέχει 2,3 εκατομμύρια έτη φωτός από τον δικό μας Γαλαξία και μάλιστα τα άστρα του φαίνονται με γυμνό μάτι, δείχνουν για πρώτη φορά το πανίσχυρο βαρυτικό πεδίο της Ανδρομέδας να «καταπίνει» τον μικρότερο γαλαξία του Τριγώνου.

Οι γαλαξίες είναι μεγάλες συλλογές άστρων που συχνά κατανέμονται σε κεντρικό δίσκο από τον οποίο ξεκινούν βραχίονες. Σχεδόν πριν 40 χρόνια οι αστρονόμοι έμαθαν ότι οι γαλαξίες είναι ενσωματωμένοι σε μια εκτεταμένη άλω από σκοτεινή ύλη.

Οι νέες παρατηρήσεις δείχνουν ότι αστέρια κατοικούν και στην εξωτερική άλω, και όπως λένε οι ερευνητές αυτά τα αστέρια είναι μάλλον λείψανα των μικρών γαλαξιών που καταστράφηκαν από το ισχυρό παλιρροιακό πεδίο ενός μεγαλύτερου γαλαξία.

Μέσα σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια ο γαλαξίας Τρίγωνον θα καταστραφεί εντελώς από την Ανδρομέδα και τα αστέρια του θα διασκορπιστούν σε όλη την άλω (φωτοστέφανο) της Ανδρομέδας. Και σε λίγα δισεκατομμύρια χρόνια μετά από αυτό, η Ανδρομέδα και ο Γαλαξίας μας αφού συγκρουστούν θα συγχωνευτούν με αποτέλεσμα τον σχηματισμό ενός γιγάντιου ελλειπτικού γαλαξία.

Πηγή: ScienceDaily

Καλύτερο από ποτέ το επισκευασμένο τηλεσκόπιο Hubble


NASA/ESA


Πλουσιότερες και πιο ευκρινείς από ποτέ είναι οι πρώτες εικόνες που μετέδωσε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble έπειτα από την αποστολή συντήρησής του, ανακοίνωσαν την Τετάρτη οι υπεύθυνοι του πολύτιμου οργάνου.

Την περασμένη άνοιξη, οι αστροναύτες του διαστημικού λεωφορείου Atlantis εξόπλισαν το τηλεσκόπιο με δύο νέες κάμερες και άλλα επιστημονικά όργανα και αντικατέστησαν ελαττωματικές μπαταρίες και γυροσκόπια.

Το καλοκαίρι, το Hubble ήταν ήδη έτοιμο να καταγράψει μια σπάνια πρόσκρουση αστεροειδή ή κομήτη στην επιφάνεια του Δία. Και τώρα είναι πλέον έτοιμο για τις πρώτες παρατηρήσεις στο μακρινό Διάστημα.

Οι εικόνες γαλαξιών και νεφελωμάτων που δημοσιοποίησε η NASA είναι πιο ευκρινείς σε σχέση με προηγούμενες εικόνες των ίδιων σωμάτων.

«Με τη νέα κάμερα απεικόνισης, το Hubble μπορεί να δει γαλαξίες, αστρικά σμήνη και άλλα αντικείμενα σε ένα μεγαλύτερο τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, από το υπεριώδες μέχρι το εγγύς υπέρυθρο» εξηγεί η σχετική ανακοίνωση.

«Ο νέος φασματογράφος βλέπει μέσα από δισεκατομμύρια έτη φωτός για να χαρτογραφήσει την ινώδη δομή του Σύμπαντος και να ιχνηλατήσει την κατανομή των στοιχείων που αποτελούν τη βάση της ζωής».

Η NASA έχει διευκρινίσει ότι δεν θα πραγματοποιήσει άλλη αποστολή για τη συντήρηση του Hubble, το οποίο βρίσκεται σε τροχιά από το 1990.

Στο τέλος της ζωής του, όταν έχει πια αντικατασταθεί από το πιο ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, το Hubble θα οδηγηθεί πίσω στην ατμόσφαιρα και θα καταστραφεί πέφτοντας στον ωκεανό.

Newsroom ΔΟΛ

Τρίτη 1 Σεπτεμβρίου 2009

Μετά από τρεις αναβολές προσδέθηκε επιτυχώς στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό το Discovery


Reuters
Το διαστημικό λεωφορείο πλησιάζει τον ISS




Το αμερικανικό διαστημικό λεωφορείο Discovery που απογειώθηκε την Παρασκευή από τη Φλόριδα, μετά από τρεις αναβολές, προσδέθηκε τελικά το βράδυ της Κυριακής στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), όπως ανακοίνωσε η αμερικανική διαστημική υπηρεσία NASA.

Η πρόσδεση του Discovery στον σταθμό περαιώθηκε χωρίς προβλήματα στις 02:54 ώρα Ελλάδος, δέκα λεπτά νωρίτερα από την προβλεπόμενη ώρα.

Οι επτά αστροναύτες, ανάμεσά τους και ένας Σουηδός, που επέβαιναν στο διαστημικό λεωφορείο μπόρεσαν να εισέλθουν στον σταθμό, έπειτα από μία διαδικασία τεχνικών επαληθέσευων οι οποίες απαίτησαν 90 λεπτά.

Κατά τη διάρκεια της 13ήμερης αποστολής του, το Discovery και το πλήρωμά του μετέφεραν και θα τοποθετήσουν 6,8 τόνους φορτίου, στο οποίο περιλαμβάνεται ένα νέο διαμέρισμα κατοικιών, μία νέα δεξαμενή αμμωνίας για τα καινούγια πειράματα και έναν καινούργιο διάδρομο τζόγκινγκ.

Το προσωπικό του σταθμού αυξήθηκε στους δέκα τον περασμένο Μάιο και κατά συνέπεια χρήζει επιπλέον χώρων ενδιαίτησης.

Τρεις διαστημικοί έξοδοι, διάρκειας 6,5 ωρών η καθεμιά, για δύο αστροναύτες κάθε φορά προβλέπει το πρόγραμμα της αποστολής.

Μία από τις κύριες εργασίες τους θα είναι η αντικατάσταση της άδειας δεξαμενής αμμωνίας από μία καινούργια 800 κιλών. Η υγρή αμμωνία χρησιμοποιείται ως ψυκτικό.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ/Γαλλικό



Oι πλανήτες αυτό το μήνα (Σεπτεμβριος)

Ερμής: Σε κατώτερη σύνοδο στις 19/9

Αφροδίτη: Ορατή στον πρωινό Ανατολικό ουρανο της αυγής. Ανατέλλει 04:41 στο μέσο του
μήνα με μέγεθος -4,9.

Άρης: Στον πρωινό ουρανό, στους Διδύμους. Ανατέλλει 01:16 στο μέσο του μήνα, με
μέγεθος 0,9.

Δίας: Ξεχωρίζει κατα το μεγαλύτερο μέρος της νύχτας στον Αιγόκερω με μέγεθος -2,8.
Μεσουρανεί 23:13, δύει 04¨17 στο μέσο του μήνα.

Κρόνος: Πολύ κοντά στον Ήλιο, αθέατος όλο το μήνα. Σε σύνοδο στις 17/9.

Κυριακή 30 Αυγούστου 2009

Πορεία προς τον ISS χάραξε το διαστημικό λεωφορείο Discovery



Στο Διάστημα βρίσκεται πλέον το διαστημικό λεωφορείο Discovery μετά την απόλυτα επιτυχημένη εκτόξευσή του από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ, ένα λεπτό πριν τις 7 το πρωί του Σαββάτου (ώρα Ελλάδας).

Το Discovery μεταφέρει στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS) προμήθειες και εξοπλισμό.

Μεταφέρει επίσης γενετικά τροποποιημένα ποντίκια που θα παραμείνουν σε τροχιά μέχρι το Νοέμβριο προκειμένου να μελετηθεί η μείωση της οστικής πυκνότητας στο Διάστημα

Χρειάστηκαν τρεις προσπάθειες για να απογειωθεί το Discovery: η πρώτη απόπειρα ακυρώθηκε, λόγω των καιρικών συνθηκών και η δεύτερη εξαιτίας μιας ελαττωματικής βαλβίδας στους κινητήρες του.

Σημειώνεται ότι αν το Discovery δεν είχε καταφέρει να αναχωρήσει μέχρι την Κυριακή, η αποστολή θα έπρεπε να αναβληθεί μέχρι τον Οκτώβριο, καθώς στο μεσοδιάστημα θα πραγματοποιηθούν δύο άλλες αποστολές στον ISS από τη Ρωσία και την Ιαπωνία.

Newsroom ΔΟΛ

Παρασκευή 28 Αυγούστου 2009

Μακρινός πλανήτης αυτοκτονεί με βουτιά στο μητρικό του άστρο!


Τα Νέα
Σε περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια ο πλανήτης θα χαθεί μέσα στις φωτιές του άστρου (καλλιτεχνική απεικόνιση αρχείου)


Ο πρώτος πλανήτης με «τάσεις αυτοκτονίας» ανακαλύφθηκε σε απόσταση 325 ετών φωτός από τη Γη, ανακοίνωσαν Ευρωπαίοι αστρονόμοι.

Ο εξωηλιακός πλανήτης Wasp-18b βρίσκεται υπερβολικά κοντά στο μητρικό του άστρο και πλησιάζει όλο και περισσότερο. Έχει μάλιστα τόσο μεγάλη μάζα ώστε προκαλεί παλιρροϊκά κύματα υπέρθερμου αερίου στο άστρο, περίπου όπως η Σελήνη προκαλεί παλιρροϊκά κύματα στη Γη.

Ο πλανήτης θα καταστραφεί πέφτοντας στο άστρο σε περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια, αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Nature. Ήδη τα καυτά άερια του άστρου έχουν αυξήσει τη θερμοκρασία του στους 2.000 βαθμούς Κελσίου.

Συγκριτικά με τη βαρυτική έλξη της Σελήνης που προκαλεί τις παλλίροιες στη Γη, οι παλίρροιες που προκαλεί ο Wasp-18b στο άστρο του είναι χιλιάδες φορές ισχυρότερες, ανέφερε ο Κολ Χέλιερ, καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο του Κιλ στην Αγγλία.

«Προκαλεί την ίδια του την καταστροφή δημιουργώντας αυτές τις παλίρροιες» σχολίασε.

Ο πλανήτης περιφέρεται γύρω από το άστρο Wasp-18 (παίρνει το όνομά του από το ερευνητικό πρόγραμμα Wide Angle Search for Planets) το οποίο βρίσκεται στο Γαλαξία μας προς την κατεύθυνση του αστερισμού του Φοίνικα.

Είναι δέκα φορές μεγαλύτερος από τον Δία, απέχει μόλις 1,9 εκατομμύρια χιλιόμετρα από το μητρικό του άστρο (50 φορές λιγότερο από όσο απέχει η Γη από τον Ήλιο) και περιφέρεται τόσο γρήγορα ώστε το έτος του διαρκεί λιγότερο από μια γήινη ημέρα.

Οι αστρονόμοι δεν παρατήρησαν άμεσα τον πλανήτη, υπολόγισαν όμως τα χαρακτηριστικά του από την απειροελάχιστη αυξομείωση της φωτεινότητας του άστρου κάθε φορά που ο πλανήτης περνά από μπροστά του.

Από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 230 εξωηλιακοί πλανήτες, ή εξωπλανήτες, ωστόσο η τεχνολογία δεν έχει βελτιωθεί αρκετά ώστε να εντοπίζει μικρά σώματα στο μέγεθος της Γης.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Τρίτη 11 Αυγούστου 2009

Περσείδες 2009

Φαντασμαγορική βροχή από αστέρια θα φωτίσει και πάλι τον ουρανό







Το φαντασμαγορικό θέαμα που προσφέρει η βροχή των διαττόντων αστέρων, γνωστοί ως Περσείδες επειδή η περιοχή του ουρανού από την οποία φαίνεται να ξεκινούν είναι ο βόρειος αστερισμός του Περσέα, θα έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν οι κάτοικοι της Γης, απόψε και το βράδυ της Τετάρτης.

Σύμφωνα με τους αστρονόμους, οι Περσείδες οφείλονται στον κομήτη 109P/Swift-Tuttle που κάνει μια πλήρη περιφορά γύρω από τον ήλιο κάθε 130 χρόνια.

Οι διάττοντες που παρατηρούμε (κάτι που πιθανότατα συμβαίνει εδώ και τουλάχιστον 2.000 χρόνια), είναι τα σωματίδια σκόνης που άφησε πίσω του ο κομήτης αυτός κατά την πορεία του μέσα από το ηλιακό σύστημα.

Καθώς η Γη περνά μέσα από το νέφος σωματιδίων που άφησε ο κομήτης, υπό τις κατάλληλες καιρικές συνθήκες, στο νυχτερινό ουρανό μπορεί να λάβει χώρα ένα πραγματικό θέαμα.

Το μέγιστο της «βροχής» συνήθως γίνεται αντιληπτό στις 11-13 Αυγούστου κάθε χρόνου, ενώ Περσείδες παρατηρούνται περίπου από τις 23 Ιουλίου έως τις 20 Αυγούστου, με μέσο ωριαίο ρυθμό περίπου 60-80 μετεώρων ανά ώρα.

Το φαινόμενο γίνεται βασικά αντιληπτό στο βόρειο ημισφαίριο, ενώ στο νότιο ημισφαίριο μπορούν να το δουν λίγοι μόνο τυχεροί που βρίσκονται οριακά νότια του ισημερινού.

Πολλοί από τους διάττοντες (πεφταστέρια) των Περσείδων είναι ιδιαίτερα φωτεινοί και αφήνουν ένα έντονο «ίχνος» πίσω τους, καθώς συγκρούονται με την γήινη ατμόσφαιρα και υπερθερμαίνονται, για αυτό η συγκεκριμένη «βροχή» έχει αποκτήσει τη φήμη ότι μπορεί να είναι ιδιαίτερα θεαματική -κάτι που εξαρτάται άμεσα από τα αν θα υπάρχουν σύννεφα στον ουρανό, καθώς και από το κατά πόσον το σημείο παρατήρησης θα βρίσκεται μακριά από τη φωτορύπανση των πόλεων και θα επιτρέπει την θέαση σε έναν όσο γίνεται πιο σκοτεινό ουρανό.

Ο αριθμός πάντως των διαττόντων αστέρων που παρατηρούνται, μειώνεται πλέον διαχρονικά, καθώς ο κομήτης απομακρύνεται προς το εξωτερικό ηλιακό σύστημα μετά το πέρασμά του από το περιήλιο το 1992 (η δραστηριότητα αυξάνεται όταν ο κομήτης βρίσκεται κοντά στο περιήλιο, καθώς η περιοχή κοντά στον κομήτη είναι πιο πυκνή σε σωματίδια).

Σύμφωνα με τους αστρονόμους - επαγγελματίες και ερασιτέχνες- οι καλύτερες ώρες παρατήρησης για τις Περσείδες είναι λίγο πριν το ξημέρωμα, κάτι που μπορεί να γίνει και με γυμνό οφθαλμό.

Το φαινόμενο γενικά καλύπτει όλο τον ουρανό, οπότε αν κανείς είναι ξαπλωμένος, μπορεί να έχει στο οπτικό πεδίο του ένα όσο γίνεται μεγαλύτερο κομμάτι του ουρανού. Συνίσταται επίσης να μην κοιτάζει κανείς το φεγγάρι, γιατί αυτό μειώνει τη νυχτερινή όρασή του.

Newsroom ΔΟΛ

Παρασκευή 7 Αυγούστου 2009

Ξανά σε λειτουργία από το Νοέμβριο ο επιταχυντής του CERN, αλλά με τη μισή ενέργεια

Ο γιγάντιος υπόγειος επιταχυντής σωματιδίων του CERN θα τεθεί ξανά σε λειτουργία περί τα μέσα του Νοεμβρίου σε χαμηλότερο όμως -περίπου το μισό- επίπεδο ενέργειας από το αρχικά σχεδιαζόμενο, όπως ανακοίνωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Έρευνας Στοιχειωδών Σωματιδίων.

Το CERN ξεκαθάρισε ότι, μετά από ένα χρόνο σχεδόν, πλέον δεν χρειάζονται άλλες επισκευές, καθώς ολοκληρώθηκαν οι έλεγχοι και στις 10.000 ηλεκτρικές συνδέσεις του επιταχυντή.

Το μεγαλύτερο μηχάνημα του κόσμου, τα πειράματά του οποίου αναμένεται να έχουν ιστορική σημασία για την επιστήμη, είχε αναγκαστεί να διακόψει τη λειτουργία του πέρυσι το Σεπτέμβριο, εννέα μόλις μέρες μετά τα εγκαίνιά του, λόγω σοβαρής ηλεκτρικής βλάβης.

Το CERN, σύμφωνα με τo Γαλλικό Πρακτορείο και το Reuters, ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να επανεκκινήσει τον επιταχυντή με ενέργεια 3,5 τερα-ηλεκτρονιοβόλτ (TeV), «προκειμένου να επιτρέψει στους χειριστές του επιταχυντή να αποκτήσουν εμπειρία στον ασφαλή χειρισμό του μηχανήματος».

Η χαμηλότερη ενέργεια θα αποτρέψει την υπερφόρτωση των ηλεκτρικών συνδέσεων και θα επιτρέψει τον έλεγχο της σωστής λειτουργίας τους.

Τα πειράματα θα συνεχιστούν με αυτή την χαμηλότερη ενέργεια, «μέχρι να έχει συλλεχθεί ένα σημαντικό δείγμα δεδομένων και η ομάδα των χειριστών να έχει αποκτήσει εμπειρία πάνω στη λειτουργία του μηχανήματος».

Στη συνέχεια, το ενεργειακό επίπεδο των συγκρούσεων σωματιδίων θα αυξηθεί σταδιακά προς το επίπεδο των 5 TeV ανά εκπεμπόμενη ακτίνα.

Συγκριτικά, ο «ανταγωνιστικός» επιταχυντής Tevatron του Fermilab των ΗΠΑ λειτουργεί στο ενεργειακό επίπεδο του ενός έως δύο TeV.

Ο γενικός διευθυντής του CERN Ρολφ Χόιερ διαβεβαίωσε ότι αυτή τη φορά όλα θα κυλήσουν ομαλά, επειδή, όπως είπε, «έχουμε κατανοήσει τον επιταχυντή πολύ καλύτερα από ό,τι πριν ένα χρόνο».

Τα πειράματα, στο τεράστιο κυκλικό υπόγειο τούνελ μήκους 27 χλμ. κοντά στη Γενεύη, θα διεξαχθούν σε θερμοκρασία λίγο πάνω από το απόλυτο μηδέν και θα αναπαραχθούν οι συνθήκες που πιστεύεται ότι ίσχυαν κατά το αρχικό «Μπινγκ Μπανγκ» του Σύμπαντος πριν 13,7 δισ. χρόνια.

Τα πρώτα επιστημονικά δεδομένα αναμένεται να συγκεντρωθούν λίγες εβδομάδες μετά την «πυροδότηση» της πρώτης ακτίνας μέσα στο τούνελ.

Στο τέλος του 2010, προγραμματίζεται ο επιταχυντής να λειτουργήσει με ιόντα μολύβδου για πρώτη φορά. Μετά από αυτό, ο επιταχυντής θα διακόψει τη λειτουργία του και θα ξαναλειτουργήσει στο ακόμα υψηλότερο ενεργειακό επίπεδο των 7 TeV ανά ακτίνα, οπότε θα καταστεί εφικτή η σύγκρουση σωματιδίων από αντίθετες κατευθύνσεις με ενέργειες επτά φορές μεγαλύτερες από ό,τι έχουν ποτέ επιτευχθεί μέχρι σήμερα.

Οι φυσικοί ευελπιστούν ότι αυτές οι συγκρούσεις, μεταξύ άλλων, θα αποκαλύψουν για πρώτη φορά νέα «εξωτικά» σωματίδια της ύλης ή ακόμα θα ανοίξουν νέες διαστάσεις του χώρου.

Newsroom ΔΟΛ

Σάββατο 1 Αυγούστου 2009

Μετά από 16ήμερη αποστολή Επέστρεψε το διαστημικό λεωφορείο Endeavour

Προσγειώθηκε στις 17:48 (ώρα Ελλάδας) στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα το διαστημικό λεωφορείο Endeavour, αφού ολοκλήρωσε επιτυχημένα την αποστολή του στον Διεθνή Διαστημικό σταθμό.

Το Endeavour, με επταμελές πλήρωμα, πραγματοποίησε 16ήμερη αποστολή, προκειμένου να εγκαταστήσει στον ISS μια εξωτερική πλατφόρμα για πειράματα στο κενό του διαστήματος.

Κατά τις 11 ημέρες που παρέμεινε στον ISS το πλήρωμα εγκατέστησε ένα ακόμα τμήμα του ιαπωνικού εργαστηρίου Kibo,αξίας 2,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το διαστημικό λεωφορείο είχε εκτοξευτεί τελικά με την έκτη προσπάθεια. Είχαν προηγηθεί πέντε αναβολές, δύο για τεχνικούς λόγους και τρεις λόγω ακατάλληλων καιρικών συνθηκών στη Φλόριντα.

Επτά ακόμα αποστολές προγραμματίζονται μέχρι την ολοκλήρωση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και την οριστική απόσυρση των διαστημικών λεωφορείων το 2010.

Newsroom ΔΟΛ

Πέμπτη 30 Ιουλίου 2009

Επιστημονική σπαζοκεφαλιά ένα φωτεινό σημάδι που εμφανίστηκε στην Αφροδίτη

Ένα παράξενο μεγάλων διαστάσεων φωτεινό σημάδι εμφανίστηκε πάνω στην Αφροδίτη και οι αστρονόμοι δεν είναι βέβαιοι τι μπορεί να το προκάλεσε. Ελπίζουν ότι οι μελλοντικές παρατηρήσεις τους θα δείξουν αν η αιτία είναι η ηφαιστειακή δραστηριότητα, κάποια διαταραχή στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, φορτισμένα σωματίδια από τον Ήλιο ή κάτι άλλο.

Πρώτος πρόσεξε το σημάδι, που βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο, ο ερασιτέχνης αμερικανός αστρονόμος Φρανκ Μελίλο, περιέργως την ίδια μέρα (στις 19 Ιουλίου) που ένας άλλος ερασιτέχνης αστρονόμος από την Αυστραλία πρόσεξε πρώτος το τεράστιο μαύρο σημάδι πάνω στο Δία, το οποίο προκλήθηκε πιθανότατα από πρόσκρουση αστεροειδούς.

Το σημάδι στην Αφροδίτη επιβεβαιώθηκε στη συνέχεια και από άλλα επίγεια παρατηρητήρια, καθώς και από το ευρωπαϊκό διαστημικό σκάφος Venus Express, το μόνο που βρίσκεται αυτή την περίοδο σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη, σύμφωνα με το New Scientist. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τα όργανα του σκάφους, το σημάδι εμφανίστηκε τουλάχιστον τέσσερις μέρες πριν το δει ο ερασιτέχνης αστρονόμος, ενώ νέες παρατηρήσεις έδειξαν ότι έχει εξαπλωθεί περισσότερο.

Οι επιστήμονες περιμένουν τα νεότερα στοιχεία από το Venus Express για να καταλήξουν σε κάποιο συμπέρασμα. Το σημάδι είναι πολύ φωτεινό στο μήκος κύματος της υπεριώδους ακτινοβολίας, πράγμα που σημαίνει ότι ίσως δεν προέρχεται από πρόσκρουση μετεωρίτη, επειδή τα βραχώδη ουράνια σώματα (με εξαίρεση όσα είναι πολύ πλούσια σε παγωμένο νερό) κάνουν πιο σκοτεινό και όχι πιο φωτεινό το σημείο πρόσκρουσης, καθώς αυτό γεμίζει με σκόνη, η οποία απορροφά το φως.

Κατ' εξοχήν «ύποπτα» για το παράξενο σημάδι είναι τα ηφαίστεια του πλανήτη. Η Αφροδίτη έχει τα περισσότερα ηφαίστεια από κάθε άλλο πλανήτη στο ηλιακό μας σύστημα και το 90% περίπου της επιφανείας της καλύπτεται από ροές βασαλτικής λάβας, αν και μέχρι στιγμής δεν έχει εντοπιστεί κάποιο ενεργό ηφαίστειο. Όμως ακόμα και αν ένα ηφαίστειο ήταν η αιτία, θα είναι πλέον δύσκολο να αποδειχτεί.

Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουν εντοπιστεί φωτεινά σημάδια πάνω στην Αφροδίτη. Εδώ και δεκαετίες οι αστρονόμοι έχουν δει τέτοια σημάδια, όμως δεν έχουν δώσει μέχρι σήμερα κάποια βέβαιη εξήγηση. Το πιο εντυπωσιακό περιστατικό συνέβη τον Ιανουάριο του 2007, όταν περιοχές τόσο το βόρειο όσο και το νότιο ημισφαίριο του πλανήτη φωτίστηκαν. Το νέο συμβάν είναι διαφορετικό από την άποψη ότι είναι πιο εντοπισμένο στον χώρο, αλλά παραμένει εξίσου μυστηριώδες.

«Αυτό δείχνει πόσα πράγματα δεν ξέρουμε για την Αφροδίτη», δήλωσε ο Σαντζάι Λιμάγιε του αμερικανικού πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν-Μάντισον και μέλος της επιστημονικής ομάδας που παρακολουθεί το Venus Express. Ανάμεσα στα μυστήρια της Αφροδίτης, που δεν κατανοούν οι επιστήμονες, είναι τι είναι αυτό που κάνει την ατμόσφαιρά της να περιστρέφεται 60 φορές ταχύτερα από την ίδια. Ένας παράξενος διπλός στρόβιλος στο νότιο πόλο της επίσης παραμένει ανεξήγητος.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Δευτέρα 27 Ιουλίου 2009

Γιγάντιο τηλεσκόπιο ανοίγει τα μάτια στα Κανάρια Νησιά






Το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο ορατού και υπέρυθρου φωτός εγκαινιάστηκε στην κορυφή ενός ανενεργού ηφαιστείου στα Κανάρια Νησιά της Ισπανίας. To Gran Telescopio Canarias, βασισμένο σε σύνθετο κάτοπτρο 10,4 μέτρων, θα καταγράψει τη γέννηση άστρων, θα κοιτάξει μαύρες τρύπες και θα μελετήσει τη χημεία της Μεγάλης Έκρηξης.

Το παρατηρητήριο εγκαινιάστηκε την Παρασκευή στο νησί Λα Πάλμας από τον βασιλιά της Ισπανίας Χουάν Κάρλος. Περίπου 12 χρόνια έχουν περάσει από τότε που άρχισε να σχεδιάζεται η κατασκευή του.

Κεντρικά εξαρτήματα του GTC είναι 36 επιμέρους καθρέπτες, οι οποίοι λειτουργούν σαν ένα ενιαίο κάτοπτρο 82 τετραγωνικών μέτρων και εστιάζουν το φως σε μια υπερευαίσθητη κάμερα.

Το νέο παρατηρητήριο βρίσκεται σε ύψος 2.400 μέτρων, εκεί που οι άνεμοι διατηρούν την ατμόσφαιρα καθαρή και σταθερή, ανακοίνωσε το Ινστιτούτο Αστροφυσικής Κανάριων Νησιών.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο το GTC είναι το μεγαλύτερο όργανο του είδους του σε όλο τον κόσμο, ξεπερνώντας το αμερικανικό παρατηρητήριο Keck στη Χαβάη και τα τέσσερα ευρωπαϊκά τηλεσκόπια VLT στη Χιλή.

Το κόστος των 104 εκατ. ευρώ καλύφθηκε κατά 90% από την ισπανική κυβέρνηση, ενώ το υπόλοιπο προήλθε από το Μεξικό και το Πανεπιστήμιο της Φλόριντα στις ΗΠΑ.

Τα εγκαίνια συνοδεύτηκαν από τη μουσική που έγραψε ειδικά για την περίσταση ο κιθαρίστας των Queen Μπράιαν Μέι, ο οποίος εργάστηκε στο Λα Πάλμας στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής στην Αστροφυσική.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Σάββατο 18 Ιουλίου 2009

Γκάφα αστρονομικών διαστάσεων: «Σβήσαμε τις βιντεοταινίες της πρώτης προσελήνωσης» παραδέχεται η NASA

Η NASA κατάφερε να στείλει ανθρώπους στο φεγγάρι, δεν είχε όμως την προνοητικότητα να κρατήσει τις πρωτότυπες βιντεοταινίες από τη ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση της πρώτης προσσελήνωσης.

Ευτυχώς βρέθηκαν αντίγραφα, τα οποία παρουσιάζονται τώρα βελτιωμένα, έπειτα από ψηφιακή επεξεργασία στο Χόλιγουντ, με αφορμή την 40ή επέτειο από το πρώτο ανθρώπινο βήμα στη Σελήνη στις 20 Ιουλίου 1969.

Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία ανακοίνωσε το 2006 ότι δεν μπορούσε να βρει τις πρωτότυπες βιντεοταινίες από την ιστορική αποστολή του Apollo 11. Έκτοτε προσπαθούσε να τις εντοπίσει και τελικά βρήκε πού κατέληξαν οι 45 μπομπίνες: σβήστηκαν προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν, μαζί με 220.000 ακόμα μπομπίνες.

Ευτυχώς η υπηρεσία κατάφερε να βρει βιντεοσκοπημένη τη ζωντανή μετάδοση στα αρχεία του δικτύου CBS και του Διαστημικού Κέντρου Τζόνσον.

Την ψηφιακή επεξεργασία και αποκατάσταση του υλικού ανέλαβε η καλιφορνέζικη εταιρεία Lowry Digital, η οποία ειδικεύεται στην αποκατάσταση παλιών ταινιών του Χόλιγουντ όπως το διάσημο Καζαμπλάνκα.

Το ψηφιοποιημένο πλέον βίντεο έχει καλύτερη ποιότητα από το πρωτότυπο, διαβεβαιώνει τώρα η NASA, αν και οι ιστορικοί του διαστημικού προγράμματος θα θεωρούσαν ανεκτίμητα τα πρωτότυπα ντοκουμέντα.

Και η ανάμιξη του Χόλιγουντ στην επεξεργασία του υλικού είναι πιθανό να αναζωπυρώσει τις θεωρίες συνομωσίες που θέλουν τις αποστολές Apollo να ήταν στημένες.

Μέχρι στιγμής έχει ψηφιοποιηθεί το 40% του υλικού, ενώ το υπόλοιπο θα δοθεί στη δημοσιότητα το Σεπτέμβριο.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Κυριακή 12 Ιουλίου 2009

Ηλιακές κηλίδες εμφανίστηκαν έπειτα από μακρά περίοδο ησυχίας

Έπειτα από δύο χρόνια ασυνήθιστα εξασθενημένης δραστηριότητας, μια συστάδα ηλιακών κηλίδων έκανε τελικά την εμφάνισή της.

Η ηλιακή δραστηριότητα αυξομειώνεται περιοδικά ακολουθώντας έναν κύκλο διάρκειας 11 ετών. Τα τελευταία δύο χρόνια διανύουμε το ηλιακό ελάχιστο, το οποίο μάλιστα ήταν το ασθενέστερο ελάχιστο που έχει καταγραφεί από το 1913. Στη διάρκεια του 2009, οι κηλίδες ήταν σχεδόν άφαντες και η συνολική ισχύς του Ήλιου ήταν ασυνήθιστα χαμηλή.

Μια ομάδα ηλιακών κηλίδων με την ονομασία 1024 εμφανίστηκε τελικά στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, αναφέρει τώρα το Space.com.

Οι ηλιακές κηλίδες είναι ψυχρές, σκοτεινές περιοχές που δημιουργούνται από διαταραχές του ηλιακού μαγνητικού πεδίου. Ο αριθμός τους γενικά αυξομειώνεται ανάλογα με τη φάση του ηλιακού κύκλου.

Οι περιοχές αυτές συχνά γίνονται μαγνητικά ασταθείς και τελικά εκρήγνυνται σε ηλιακές εκλάμψεις, εκτοξεύοντας στο διάστημα γιγάντιους πίδακες πρωτονίων και άλλων φορτισμένων σωματιδίων.

Τα σωματίδια αυτά προκαλούν τις γεωμαγνητικές καταιγίδες, οι οποίες συχνά επηρεάζουν δορυφόρους, συστήματα τηλεπικοινωνιών και δίκτυα ηλεκτροδότησης.

Οι κηλίδες της ομάδας 1024 ήδη προκαλούν εκλάμψεις, μέτριας όμως έντασης.

Σοβαρότερες εκλάμψεις και γεωμαγνητικές καταιγίδες αναμένονται το 2013, όταν ο Ήλιος φτάσει το μέγιστο του κύκλου του.

Newsroom ΔΟΛ

Τρίτη 7 Ιουλίου 2009

Oι πλανήτες αυτό το μήνα (Ιούλιο)

Ερμής: Σε ανώτερη σύνοδο στις 14/7

Αφροδίτη:
Ορατή στον πρωινό ανατολικό ουρανό, ανατέλλει 03:19 πμ στο μέσο του μήνα. (μέγεθος -4,1)

Άρης: Ορατός στον πρωινό ανατολικό ουρανό, ανατέλλει 02:40 και περνάει νότια των Πλειάδων στο μέσο του μήνα (Ταύρος, μέγεθος 1,1)

Δίας: Ορατός σχεδόν όλη τη νύχτα, ανατέλλει 22:31, μεσουρανεί 03:44 πμ στό μέσο του μήνα. (Αιγόκερως, μέγεθος -2,8)

Κρόνος: Ορατός μετά τη δύση, δύει 23:37 στο μέσο του μήνα (Λέοντας, μέγεθος 1,1)

Τα όρια του ηλιακού μας συστήματος

Το ηλιακό μας σύστημα έχει σαν κέντρο τον Ήλιο με τους πλανήτες, τους κομήτες, τους αστεροειδείς και τα μικρότερα αντικείμενα να έλκονται από αυτόν και να περιστρέφονται γύρω του.

Λογικά το ηλιακό σύστημα θα τελειώνει εκεί που η βαρυτική επίδραση του Ήλιου πρακτικά θα μηδενίζεται.

Με αυτό τον τρόπο το πιο απομακρυσμένο όριο του ηλιακού μας συστήματος είναι το Νέφος Oort.

Το Νέφος Oort είναι ένα τεράστιο σφαιρικό νέφος από αναρίθμητα παγωμένα συντρίμμια, κατάλοιπα της δημιουργίας του ηλιακού συστήματος, που το περιβάλλει σε μια απόσταση 50.000 έως 100.000 Αστρονομικές Μονάδες (Α.Μ) από τον Ήλιο μας. (1 Αστρονομική Μονάδα είναι 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα ή η απόσταση Ήλιου-Γης).

Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι τα απώτερα όρια του Νέφους Oort θα πρέπει να φτάνουν τουλάχιστον στο 1/4 της απόστασης του πλησιέστερου σε μας άστρου, του Εγγύτερου του Κενταύρου, που απέχει 4,2 έτη φωτός.

Τα παγωμένα αντικείμενα του Νέφους Oort μόλις που συγκρατούνται από τη βαρυτική έλξη του Ήλιου, καθώς τα χωρίζει τεράστια απόσταση από αυτόν, γι’ αυτό και είναι δυνατόν, για διάφορους λόγους, να εκτιναχθούν προς το εσωτερικό ηλιακό σύστημα.

Επίσης, πιστεύεται πως το Νέφος του Oort αποτελεί την ανεξάντλητη πηγή των κομητών που έχουν περίοδο μεγαλύτερη των 200 ετών. Εξαιτίας όμως της τεράστιας απόστασης στην οποία βρίσκεται το Νέφος και του μικρού μεγέθους των συντριμμιών που εμπεριέχει, είναι ακόμη «υποθετικό», δηλαδή, δεν υπάρχουν παρατηρήσεις που να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του.

Έτσι, υπάρχει και η άποψη πως το όριο του ηλιακού μας συστήματος είναι η λεγόμενη ηλιόπαυση, το εξωτερικό όριο της ηλιόσφαιρας, της περιοχής δηλαδή στην οποία κυριαρχεί το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου και ο ηλιακός άνεμος. Η ηλιόσφαιρα είναι σαν μια φυσαλίδα που πλέει μέσα στο γαλαξία μας.

πατήστε για μεγέθυνση της εικόνας

Η ηλιόσφαιρα καθορίζει τα όρια του ηλιακού συστήματός μας, και φτιάχνεται – αποτελείται – από τον ηλιακό άνεμο που ρέει έξω από τον ήλιο.

Ο ηλιακός άνεμος (ένα ρεύμα από ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια που εκτινάσσεται από τον Ήλιο αδιάκοπα και προς όλες τις κατευθύνσεις) μεταφέρει εκτός από σωματίδια παράλληλα και το μαγνητικό πεδίο του Ήλιου. Κι ενώ ο ηλιακός άνεμος εκτινάσσεται από τον Ήλιο με ταχύτητες αρκετών εκατοντάδων χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο, όσο απομακρύνεται από τον Ήλιο επιβραδύνεται και η πίεση του ελαττώνεται, μέχρι που η ταχύτητα του πέφτει κάτω από την ταχύτητα του ήχου (υποηχητικά κύματα).

H επιφάνεια στην οποία λαμβάνει χώρα αυτή η μείωση ονομάζεται «Κρουστικό Κύμα Τερματισμού» (termination shock) και υπολογίζεται ότι βρίσκεται σε απόσταση 75-90 A.M. από τον Ήλιο. Ακόμη πιο μακριά, κάπου στις 100-150 A.M., εκεί όπου η πίεση του ηλιακού ανέμου εξισορροπείται από την πίεση των αστρικών ανέμων από άλλα, γειτονικά άστρα, βρίσκεται η ηλιόπαυση (Heliopause)..

Ας σημειωθεί ότι τα δύο σκάφη της αποστολής Voyager έχουν ήδη περάσει το κρουστικό κύμα τερματισμού και κινούνται ολοταχώς προς την ηλιόπαυση, στην οποία και αναμένεται να φτάσουν μεταξύ 2015 και 2020.

Στο όριο του κρουστικού κύματος (Termination Shock) φορτισμένα ηλεκτρόνια και πρωτόνια, προερχόμενα από τον ηλιακό άνεμο, επιβραδύνονται αστραπιαία μετά από τη σύγκρουση τους με μαγνητικά πεδία και σωματίδια μεταξύ των αστέρων. Έτσι, ο ηλιακός άνεμος επιβραδύνεται απότομα από τις ταχύτητες των 300 έως 700 km/sec σε λιγότερο από 50 km/sec, και επομένως γίνεται πυκνότερος και πιο θερμός. Η περιοχή που είναι αμέσως με την άκρη του κρουστικού κύματος τερματισμού λέγεται ηλιοσφαιρικός κολεός (heliosheath)

Πηγές: physic4u, Science Illustrated, Wikipedia

Το τηλεσκόπιο Planck γίνεται «το ψυχρότερο αντικείμενο του Διαστήματος»

Περίπου δύο μήνες μετά την εκτόξευσή του, το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιo Planck καταψύχθηκε στην τελική θερμοκρασία λειτουργίας του, στους -273.05°C, και έγινε έτσι «το ψυχρότερο γνωστό αντικείμενο στο Διάστημα». Το όργανο είναι τώρα έτοιμο να μελετήσει τον ηλεκτρομαγνητικό απόηχο της Μεγάλης Έκρηξης.

Το Planck σχεδιάστηκε να μετρά απειροελάχιστες διακυμάνσεις της θερμοκρασίας σε όλο το εύρος του ουρανού. Για να μπορούν να καταγράφει τόσο μικρές μεταβολές, της τάξης του ενός εκατομμυριοστού του ενός βαθμού Κελσίου, οι αισθητήρες του τηλεσκοπίου πρέπει να ψύχονται μόλις 0,1 βαθμό Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν.

Σε αυτή τη θερμοκρασία, μικρότερη από ό,τι έχει καταγραφεί οπουδήποτε στο Σύμπαν.

Συγκριτικά, οι μαγνήτες του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων στο CERN είναι πολύ θερμότεροι, αφού λειτουργούν στους 1,6 βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν.

Για να διατηρείται πάντα κρύο, το τηλεσκόπιο Planck βασίζεται κατ' αρχάς σε ένα σύστημα παθητικής ψύξης που ακτινοβολεί θερμότητα στο Διάστημα και διατηρεί τη θερμοκρασία των οργάνων γύρω στους -230°C. Τρία συστήματα ψύξης αφαιρούν στη συνέχεια σχεδόν όλη την εναπομένουσα θερμική ενέργεια.

Ακτινοβολία υποβάθρου

Το τηλεσκόπιο Planck θα προσφέρει τις ακριβέστερες μέχρι σήμερα μετρήσεις της μικροκυματικής ακτινοβολίας υποβάθρου (CMB), το απόφωτο της αρχαιότερης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας που φώτισε το Σύμπαν.

Η ακτινοβολία CBM βρίσκεται παντού γύρω μας, παρουσιάζει όμως απειροελάχιστες διακυμάνσεις σε όλη την έκταση του ουρανού.

Οι διακυμάνσεις αυτές επιτρέπουν στους επιστήμονες να υπολογίσουν το σχήμα και τη δομή του Σύμπαντος όπως ήταν λίγες εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια μετά τη γέννησή του, που χρονολογείται στα 13,7 δισ. έτη.

Το τηλεσκόπιο Planck εκτοξεύτηκε στις 14 Μαΐου μαζί με το επίσης ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο Herschel, το οποίο βλέπει τον ουρανό σε διαφορετικό τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, στην περιοχή του άνω υπέρυθρου. Η ακτινοβολία αυτή διαπερνά τα νέφη αερίου και σκόνης στο διάστημα και μεταφέρει πληροφορίες για τα πρώτα στάδια σχηματισμού των άστρων.

Το Herschel πρέπει επίσης να λειτουργεί σε βαθιά ψύξη, είναι όμως λίγο θερμότερο από το Planck στους 0,3 βαθμούς Κελσίου πάνω από το απόλυτο μηδέν.

Newsroom ΔΟΛ

Σάββατο 4 Ιουλίου 2009

Ίσως ανακαλύφθηκε μια μαύρη τρύπα μεσαίου μεγέθους με 500 ηλιακές μάζες

Μερικές μαύρες τρύπες είναι πολύ μεγάλες, άλλες πάλι είναι πολύ μικρές. Τώρα όμως το διαστημικό σκάφος ακτίνων-Χ XMM-Newton της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (ESA) ίσως κατάφερε να ανακαλύψει μια μαύρη τρύπα μεσαίου μεγέθους που μέχρι τώρα ήταν άγνωστη.

Οι μικρές μαύρες τρύπες ή αστρικές έχουν μάζα 3 έως 12 φορές τη μάζα του Ήλιου μας. Οι υπερβαρέες μαύρες τρύπες έχουν μάζες που κυμαίνονται από αρκετά εκατομμύρια μέχρι δισεκατομμύρια φορές τη μάζα του Ήλιου. Μέχρι τώρα δεν είχαμε βρει στα σίγουρα μαύρες τρύπες με ενδιάμεση μάζα.

Καλλιτεχνική εικόνα του αντικειμένου HLX-1 (το μπλε άστρο πάνω αριστερά του γαλακτικού εξογκώματος). Το HLX-1 ((Hyper-Luminous X-ray source 1)), που είναι τοποθετημένο στο εξωτερικό μέρος του σπειροειδούς γαλαξία ESO 243-49, είναι μια ισχυρή πηγή ακτίνων-Χ βρίσκεται 290 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας, έχει μάζα ίση με 500 φορές αυτής του Ήλιου και μάλλον εκεί βρίσκεται μια μαύρη τρύπα μεσαίου μεγέθους.

Σε μια δημοσίευση τους στο περιοδικό Nature Βρετανοί και Γάλλοι αστρονόμοι δεν δηλώνουν ότι έχουν βρει μια μεσαίου βάρους μαύρη τρύπα αλλά ότι έχουν βρει ένα αντικείμενο που οι περισσότερες άλλες εξηγήσεις αποτυγχάνουν να περιγράψουν τη συμπεριφορά του.

Το αντικείμενο HLX-1 είναι μια υπέρλαμπρη πηγή ακτίνων Χ κοντά στον σπειροειδή γαλαξία ESO 243-49. Οι ακτίνες Χ αξιωματικά οφείλονται ή είναι το προϊόν μιας μαύρης τρύπας ενδιάμεσης μάζας, με 100 έως 10.000 ηλιακές μάζες, αλλά μέχρι σήμερα, κανένα τέτοιο υποψήφιο αντικείμενο δεν είχε γίνει ευρέως αποδεκτό σαν μεσαία μαύρη τρύπα.

Το αντικείμενο αρχικά παρατηρήθηκε το Νοέμβριο του 2004, και επανελέγχτηκε το είδωλό του το Νοέμβριο του 2008. Για να κατανοηθεί η φύση της υπέρλαμπρης πηγής ακτίνων Χ οι ερευνητές χρειάστηκε να κατανοήσουν τη σχέση της με τον γαλαξία που βρίσκεται. Κατ’ αρχάς αποπειράθηκαν να δούνε αν οι ακτίνες Χ στο HLX-1 θα μπορούσαν να οφείλεται σε μια τυχαία ευθυγράμμιση ορισμένων γαλαξιών πίσω από τον γαλαξία υποδοχής ESO 243-49, αλλά μια σειρά από 1.000.000 προσομοιώσεις Monte Carlo βρήκαν πως αυτή η πιθανότητα να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα είναι μόνο 9%. Οι αστρονόμοι αποκλείουν να οφείλεται σε πηγές του φόντου λόγω του σχήματος του φάσματος των ακτίνων-Χ.

Δεδομένου ότι το αντικείμενο HLX-1 φαίνεται να είναι μέρος του γαλαξία ESO 243-49, οι αστρονόμοι εξέτασαν κι άλλες πιθανές αιτίες. Σύμφωνα με τη δημοσίευση, ένα Γαλαξιακός λευκός νάνος που συσσωρεύει μάζα από ένα γείτονα του χαμηλής μάζας θα εμφανιζόταν στο φάσμα των ακτίνων Χ, αλλά όχι στο ορατό φάσμα. Επίσης, ένα δυαδικό σύστημα ενός άστρου νετρονίων μικρής μάζας δεν θα μπορούσε να εμφανίζει το ίδιο είδος φάσματος που παρατηρείται – αλλά είναι κάτι που συνάδει με μια μαύρη τρύπα που απορροφάει μάζα.

Ορισμένα blazars (ένα είδος ραδιοπηγών πάλσαρ) θα μπορούσαν να έχουν ένα παρόμοιο φάσμα, αλλά η χαμηλή απορρόφηση εδώ αποκλείει και αυτή την δυνατότητα. Το γεγονός ότι υπάρχει μια διαφορά με τις παρατηρήσεις μεταξύ 2004 και 2008 προκύπτει ότι δεν πρόκειται για μια περίπτωση πολλαπλών πηγών χαμηλής έντασης που αθροίζονται. Τέλος, η κατανομή της φωτεινότητας και το σχήμα του φάσματος δεν είναι συνεπής με την ιδέα ότι αυτό οφείλεται είτε σε σχετικιστική ή είτε σε γεωμετρική ακτινοβολία.

“Με τις περισσότερες άλλες αιτίες να έχουν εξαντληθεί, το μόνο συμπέρασμα που απομένει είναι ότι το αντικείμενο HLX-1 είναι η πιο ισχυρή περίπτωση που έχουμε μέχρι σήμερα να πρόκειται για μια μαύρη τρύπα ενδιάμεση μάζας", λένε οι ερευνητές. Οι υπολογισμοί που βασίζονται γύρω από την φωτεινότητα του αντικειμένου δείχνουν ότι έχει ένα χαμηλό όριο για τη μάζα περίπου στις 500 ηλιακές μάζες, δηλαδή ανήκει στο μέσο εύρος για αυτή την κατηγορία του αντικειμένου. Ωστόσο, οι συντάκτες της δημοσίευσης παραδέχονται ότι πρόκειται για μια συντηρητική εκτίμηση.

Πηγή: Scientific Blogging


Κυριακή 28 Ιουνίου 2009

ΑΛΥΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ: Η εικασία του Γκόλντμπαχ

Η εικασία του Γκόλντμπαχ είναι ένα από τα παλιότερα άλυτα προβλήματα της θεωρίας αριθμών και γενικότερα των μαθηματικών. Εκφράζεται ως εξής:

Κάθε άρτιος θετικός ακέραιος μεγαλύτερος του 2 μπορεί να γραφεί ως άθροισμα δύο πρώτων αριθμών, έτσι ώστε για κάθε n ≧ 2, 2n = p + q, όπου p, q πρώτοι αριθμοί.

Για παράδειγμα,

4 = 2 + 2
6 = 3 + 3
8 = 3 + 5
10 = 3 + 7 = 5 + 5
12 = 5 + 7
14 = 3 + 11 = 7 + 7
κτλ.

Στις 7 Ιουνίου 1742 ο Κρίστιαν Γκόλντμπαχ έστειλε μία επιστολή στον Λέοναρντ Όιλερ, στην οποία έκανε μια πρώτη αναφορά στην εξής εικασία:

Κάθε ακέραιος μεγαλύτερος του 2 μπορεί να γραφεί ως άθροισμα τριών πρώτων.

Θεωρούσε βέβαια ως δεδομένο ότι το 1 είναι πρώτος αριθμός, σύμβαση που μεταγενέστερα εγκαταλείφθηκε. Έτσι σήμερα η αρχική θεωρία του Goldbach θα γραφόταν ως εξής

Κάθε ακέραιος μεγαλύτερος του 5 μπορεί να γραφεί ως άθροισμα τριών πρώτων.

Ο Όιλερ απάντησε με μία ισοδύναμη εκδοχή της εικασίας:

Κάθε άρτιος ακέραιος μεγαλύτερος του 2 μπορεί να γραφεί ως άθροισμα δύο πρώτων,

προσθέτοντας ότι το δέχεται ως ένα πλήρως ορισμένο θεώρημα (”ein ganz gewisses Theorema”), παρά το γεγονός ότι δεν είναι σε θέση να το αποδείξει. Αυτή η προγενέστερη εικασία είναι σήμερα γνωστή ως “τριαδική” εικασία του Γκόλντμπαχ, ενώ η μεταγενέστερη ως “ισχυρή” ή “δυαδική” εικασία του Γκόλνμπαχ. Η εικασία ότι όλοι οι περιττοί αριθμοί μεγαλύτεροι του 9 μπορούν να γραφτούν ως άθροισμα τριών περιττών πρώτων αριθμών καλείται ως η “αδύναμη” εικασία του Γκόλντμπαχ. Και οι δύο παραμένουν άλυτες μέχρι σήμερα. Για το ξεκινημα τησ λυσης εφαρμοζουμε την εισ ατοπον απαγωγην και.....

Όπως με πολλές άλλες εικασίες των μαθηματικών, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός από διαδεδομένες αποδείξεις της εικασίας του Γκόλντμπαχ, από τις οποίες όμως καμία δεν έχει γίνει ακόμα αποδεκτή από την μαθηματική κοινότητα. Ο εκδοτικός οίκος "Faber and Faber" προσέφερε το βραβείο του ενός εκατομμυρίου δολαρίων σε όποιον αποδείκνυε την εικασία του Γκόλντμπαχ μέσα στο χρονικό διάστημα από τις 10 Μαρτίου 2000 μέχρι τις 20 Μαρτίου 2002, αλλά κανείς δεν τα κατάφερε και έτσι η εικασία παραμένει ακόμα και μέχρι σήμερα ανοιχτή.

Σάββατο 27 Ιουνίου 2009

Το CERN αρχίζει τον Οκτώβριο τις συγκρούσεις σωματιδίων


Αυτή τη φορά το CERN είναι αποφασισμένο ούτε διακοπές να κάνει τα Χριστούγεννα, ούτε οικονομία στο άφθονο ρεύμα που χαλά. Από τη στιγμή που θα αρχίσει τις πρώτες συγκρούσεις σωματιδίων τον Οκτώβριο, ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων δεν θα σταματήσει ούτε στιγμή να δουλεύει, αν μη τι άλλο για να προλάβει τον ανταγωνιστικό -αλλά λιγότερο ισχυρό- αμερικανικό επιταχυντή Tevatron του εργαστηρίου Fermilab στην σκληρή κούρσα για την αναζήτηση του "σωματιδίου του Θεού" (μποζονίου του Χιγκς) – και όχι μόνο. Αυτό δήλωσε ο επικεφαλής του επιταχυντή δρ Λιν Έβανς στο βρετανικό Τύπο.

Η απόφαση του CERN να μην κάνει καν την καθιερωμένη χειμερινή διακοπή (εν μέρει για διακοπές και εν μέρει για οικονομία ρεύματος!) αποσκοπεί στο να κερδίσει το CERN το χαμένο έδαφος μετά τη σοβαρή βλάβη που ανάγκασε την άδοξη αναστολή του ιστορικού πειράματος εννιά μόλις μέρες μετά την πολυδιαφημισμένη έναρξή του στις 10/9/2008. Η χειμερινή λειτουργία θα κοστίσει περίπου 15 εκατ. ευρώ στο CERN.

Οι επιστήμονες του αμερικανικού Tevatron, εκμεταλλευόμενοι την αναγκαστική αδράνεια του CERN, έκαναν σημαντικές προόδους και δήλωσαν ότι μέσα στο 2010 ελπίζουν να βρουν το σωματίδιο του Χιγκς, που θεωρείται ότι δίνει μάζα στην ύλη. "Εύχομαι πάντα καλή τύχη στο Fermilab, αλλά τώρα πια θα έχουν πολύ δύσκολη δουλειά", δήλωσε ο Έβανς.

Ο Tevatron και άλλοι επιταχυντές σωματιδίων έχουν ήδη προσδιορίσει ότι το μποζόνιο του Χιγκς δεν μπορεί να έχει μάζα μεγαλύτερη από 185 GeV (γιγαηλεκτρονιοβόλτ) ή μικρότερη από 114 GeV. Το Μάρτιο, κάνοντας περαιτέρω πρόοδο, οι φυσικοί του αμερικανικού Fermilab απέκλεισαν το σωματίδιο να βρίσκεται στη γκάμα των 160-170 GeV.

"Δεν αμφιβάλλω ότι το Fermilab θα δημοσιεύσει και άλλα όρια (αποκλεισμού) για το (σωματίδιο του) Χιγκς, αλλά θα είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτούς να κάνουν κάτι περισσότερο. Αυτή θα είναι δουλειά του επιταχυντή του CERN", δήλωσε με αυτοπεποίθηση ο Έβανς, που πρόσθεσε ότι οι αμερικανοί φυσικοί "μπορεί να βρουν κάποιο ίχνος (του σωματιδίου), αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο ίχνος και την ανακάλυψη".

Οι πρώτες ακτίνες σωματιδίων θα σταλούν στο τεράστιο τούνελ μήκους 27 χλμ., κάτω από τα γαλλο-ελβετικά σύνορα, το Σεπτέμβριο, ενώ οι πρώτες συγκρούσεις πρωτονίων θα αρχίσουν τον επόμενο μήνα, όπως είπε ο δρ Έβανς. Οι συγκρούσεις των σωματιδίων από αντίθετες κατευθύνσεις στον ευρωπαϊκό επιταχυντή θα γίνονται με ασύλληπτη ταχύτητα που θα φτάνει το 99,9999991% της ταχύτητας του φωτός.
Οι μαγνήτες, που θα καθοδηγούν τις ακτίνες στο εσωτερικό του τούνελ, έχουν ήδη ψυχθεί στα τέσσερα από τα οκτώ συνολικά τμήματα του επιταχυντή, στην αναγκαία θερμοκρασία των μείον 271,3 βαθμών Κελσίου (μόλις 1,8 βαθμούς πάνω από το απόλυτο μηδέν) και όλο το τούνελ θα έχει αποκτήσει την ίδια θερμοκρασία μέχρι το τέλος Αυγούστου.

Ο Έβανς εμφανίστηκε καθησυχαστικός ότι, όταν ξαναρχίσει η λειτουργία του επιταχυντή και εμφανιστούν οι πρώτες συναρπαστικές ανακαλύψεις, θα ξεχαστεί αμέσως η καταστροφική βλάβη. Παράλληλα, υπενθύμισε ότι και το διαστημικό τηλεσκόπιο "Χαμπλ" αρχικά υπέστη πρόβλημα, το οποίο όμως ξεχάστηκε μετά την επιδιόρθωσή του και έκτοτε τροφοδοτεί τους επιστήμονες με συναρπαστικά δεδομένα.

Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ

Βρέθηκαν δύο νέες μορφές υγρού νερού κάτω από τους -75 βαθμούς Κελσίου



Το νερό μπορεί κάτω από το μηδέν να παγώνει, αλλά φαίνεται πως κάτω από τους -75 βαθμούς μπορεί να ξαναγίνεται υγρό. Έτσι, σε μια μελέτη τους, ο Dino Leporini του Πανεπιστημίου της Πίζας και συνάδελφοί του στο Ινδικό Ινστιτούτο Επιστημών λένε ότι έχουν δει δύο νέες φάσεις υγρού νερού, όταν το νερό έχει ψυχθεί αφενός σε χαμηλές θερμοκρασίες και αφετέρου συμπιεστεί σε υψηλές πιέσεις. Στο χαμηλής πυκνότητας υγρό νερό (LDL), μόρια νερού σχηματίζουν ένα ανοικτό δίκτυο, ενώ σε υγρό νερό υψηλής πυκνότητας (HDL), τα μόρια του νερού είναι κοντά μεταξύ τους και σπάζουν κάποιους δεσμούς υδρογόνου. Οι παρατηρήσεις αυτές επιβεβαιώνουν την πρόβλεψη του Gene Stanley το 1992, που ήταν ο πρώτος που πρότεινε τις δύο νέες φάσεις.

Ο Leporini και οι συνεργάτες του έπρεπε να ξεπεράσουν πολλές τεχνικές προκλήσεις στο πείραμα τους, επειδή το νερό τείνει να παγώσει πριν αυτό μπορέσει να γίνει υπέρψυχρο σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Για να λύσουν τα όποια τεχνικά προβλήματα οι ερευνητές αποφάσισαν να περιορίσουν μικροσκοπικούς θύλακες υγρού νερού στο εσωτερικό του πάγου, και τότε να ψύξουν το υγρό νερό σε θερμοκρασίες μέχρι -183° C. Αντί να μετρήσουν άμεσα το νερό, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια μοριακή συσκευή – που ονομάζεται TEMPOL –, και η οποία είναι ευαίσθητη στο ιξώδες του νερού. Η συσκευή κινείται σαν να υπήρχαν δύο είδη υγρού νερού κάτω από τον πάγο: μία μορφή πιο ρευστή HDL , και μια πιο παχύρρευστη μορφή LDL.

Σύμφωνα με ένα άρθρο στο περιοδικό Nature, οι εμπειρογνώμονες διίστανται σχετικά με το αν είναι αληθινά τα πειράματα που αποδεικνύουν πραγματικά τις νέες φάσεις του νερού. Ο Pablo Debenedetti, ειδικός για τη φυσική των υγρών στο πανεπιστήμιο του Princeton, διερωτάται κατά πόσον οι δύο τύποι του νερού στα πειράματα είναι πράγματι δύο διαφορετικές φάσεις, και δείχνει ότι η υγρή μορφή μπορεί να εμφανίζεται σταδιακά και όχι απότομα.

Επίσης, λέει πως το πρόβλημα έγκειται ότι οι δύο νέες υγρές φάσεις είναι δύσκολο να μελετηθούν πειραματικά, καθώς το νερό τείνει να παγώνει πριν μπορέσει να ψυχθεί κάτω από τους -75 βαθμούς Κελσίου, δηλαδή στις θερμοκρασίες όπου οι δύο επίμαχες μορφές του νερού μπορεί να υπάρχουν και να γίνουν αντιληπτές από τους επιστήμονες.

Ένας άλλος ειδικός στο νερό ο Austen Angell στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνας διερωτάται για την καθαρότητα του νερού στους θύλακες, επισημαίνοντας ότι το θαλασσινό νερό απομακρύνει το αλάτι όταν παγώνει, και οι κινήσεις της συσκευής θα μπορούσαν απλώς να προκαλούνται από τις τυχόν ακαθαρσίες στο νερό.

Το νερό όπως ξέρουμε αντίθετα με τα περισσότερα άλλα υγρά η πυκνότητα του μεταβάλλεται παράξενα. Έτσι, είναι πιο πυκνό όταν βρίσκεται στους μείον 4 βαθμούς Κελσίου. Λόγω αυτής της ιδιότητας του μπορεί να ερμηνευτούν φαινόμενα όπως γιατί οι λίμνες δεν παγώνουν σε όλο το βάθος κατά τον χειμώνα. Αυτή η περίεργη συμπεριφορά πηγάζει από τους ασθενικούς χημικούς δεσμούς ή δεσμούς υδρογόνου που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μόρια του υγρού νερού.Στον πάγο όμως αυτοί οι δεσμοί κρατούν τα μόρια σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους και έτσι αφήνουν πολύ κενό στον ενδιάμεσο χώρο.

Το 1992, ο Gene Stanley χρησιμοποιώντας προσομοιώσεις σε υπολογιστές πρότεινε ότι αυτοί οι δεσμοί υδρογόνου μπορούν να παράγουν δύο διαφορετικές μορφές υγρού νερού, αν το νερό κρύωνε πολύ και συμπιεζόταν σε υψηλές πιέσεις.

Και μόνο τώρα ο Dino Leporini με τους συνεργάτες του λένε πως είδαν αυτές τις δύο μορφές του υπέρψυχρου νερού με τον εξής τρόπο: κατάφεραν να περιορίσουν το υγρό νερό μέσα στον ίδιο τον πάγο χρησιμοποιώντας μια νέα τεχνική που ονομάζεται αντήχηση περιστροφής ηλεκτρονίων.

Η μελέτη των νέων φάσεων του υγρού νερού θα μπορούσε να έχει ενδιαφέρουσες συνέπειες για τη ζωή. Όπως εξηγεί ι Leporini, οι θύλακες του υπέρψυχρου νερού στον πάγο θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν ζωή σε ψυχρές περιοχές ή σε άλλους πλανήτες, όπου δεν είχαμε σκεφτεί ποτές πως θα μπορούσε να υπάρχει η ζωή.

Πηγή: Nature News – Softpedia

Πέμπτη 25 Ιουνίου 2009

Οι αστερισμοί


Ο έναστρος νυχτερινός ουρανός όχι μόνο γοήτευε πάντα τους λαούς της γης σε όλες τις εποχές αλλά και ερέθιζε την φαντασία τους. Ετσι οι αρχαίοι λαοί άρχισαν να αναζητούν στον ουρανό σχήματα και μορφές ενώνοντας με νοητές γραμμές τα λαμπρότερα αστέρια. Χρησιμοποιώντας την φαντασία τους παρομοίασαν τις μορφές που σχηματίζονταν στον ουρανό με θεότητες, μυθικούς ήρωες, ζώα και αντικείμενα. Ετσι γεννήθηκαν οι αστερισμοί, δηλαδή ομάδες αστεριών στον ουρανό που βρίσκονται κοντά μεταξύ τους. Ο Λέων: Ενας από του πιο ευδιάκριτους αστερισμούς που μεσουρανεί την άνοιξη.

Ολοι οι λαοί είχαν τα δικά τους ονόματα για τους αστερισμούς ενώ οι πρώτες γραπτές αναφορές εμφανίζονται από τους Βαβυλώνιους και ύστερα από τους Ελληνες και τους Αραβες. Μεγάλες προσωπικότητες της Αρχαίας Ελλάδας όπως ο Ερατοσθένης, ο Ιππαρχος και ο Πτολεμαίος κατέγραψαν σε κείμενά τους καταλόγους με τους αστερισμούς όπως τους είχαν χωρίσει στην εποχή εκείνη μαζί με τους μύθους που τους συνόδευαν.

Ο αστερισμός του Κύκνου, γνωστός και ως "Βόρειος Σταυρός" Στη πορεία της ιστορίας τα αστέρια του ουρανού χωρίστηκαν σε αστερισμούς με πολλές παραλλαγές ανάλογα με την εποχή και το μέρος της γης, με διαφορους αστερισμούς να προστίθενται ή να αφαιρούνται, να αλλάζουν οι μορφές ή τα όρια τους. Ετσι σε διαφορετικά σημεία της γης υπήρχαν διαφορετικές εκδοχές του ουρανού ενώ και ο κάθε ουρανογράφος έβαζε και την δική του πινελιά στους χάρτες του και σχημάτιζε αστερισμούς με την δική του φαντασία. Για να μπει μια τάξη στους αστερισμούς, το 1932 η Παγκόσμια Αστρονομική Ενωση συνεδρίασε και αποφάσισε να υιοθετήσει σαν παγκόσμια αποδεκτή την εκδοχή για τους αστερισμούς του Eugene Delporte ο οποίος είχε χωρίσει τον ουρανό σε 88 αστερισμούς με σαφώς καθορισμένα σύνορα.
Ετσι, σήμερα αναγνωρίζουμε στον ουρανό 88 αστερισμούς οι πιο πολλοί από τους οποίους έχουν τα ονόματα ηρώων της ελληνικής μυθολογίας. Για να μάθετε να εντοπίζετε τους αστερισμούς πηγαίνετε εδώ.

Στην Ελλάδα δεν είναι ορατοί όλοι οι αστερισμοί (αυτό συμβαίνει μόνο στον ισημερινό) αλλά οι περισσότεροι από αυτούς. Οι αστερισμοί που είναι κοντά στον βόρειο ουράνιο πόλο (που δείχνει ο Πολικός Αστέρας) είναι αειφανείς δηλαδή είναι ορατοί οποιαδήποτε στιγμή καθόλη την διάρκεια του έτους. Τέτοιοι αστερισμοί είναι η Μικρή Αρκτος, η Μεγάλη Αρκτος και η Κασσιόπη. Αφανείς αστερισμοί είναι εκείνοι που βρίσκονται κοντά στον νότιο ουράνιο πόλο (ο οποίος ποτέ δεν είναι ορατός στην Ελλάδα) και δεν μπορεί να τους δει κανείς απο την χώρα μας. Τέλος, υπάρχουν οι αμφιφανείς αστερισμοί, που είναι και οι περισσότεροι, και οι οποίοι είναι ορατοί σε ορισμένες εποχές και αόρατοι σε άλλες. Ας δούμε τώρα έναν συνοπτικό κατάλογο που περιγράφει χονδρικά σε ποια εποχή ο κάθε αστερισμός είναι καλύτερα ορατός.

Αειφανείς αστερισμοί
(ορατοί σε όλες τις εποχές)

Χειμερινοί αστερισμοί

Ταύρος
Μεγάλη Αρκτος Ηνίοχος
Μικρή Αρκτος Δίδυμοι
Κηφεύς Ωρίων
Κασσιόπη Ηριδανός
Δράκων Μέγας Κύων

Καμηλοπάρδαλις

Μικρός Κύων
Λαγωός
Πρύμνη

Εαρινοί αστερισμοί

Θερινοί αστερισμοί

Κύκνος
Παρθένος Αετός
Λέων Λύρα
Βοώτης Σκορπιός
Θηρευτικοί Κύνες Οφιούχος
Καρκίνος Τοξότης
Κόμη Βερενίκης Ζυγός
Ηρακλής

Φθινοπωρινοί αστερισμοί

Πήγασος
Ανδρομέδα
Υδροχόος
Κριός
Κασσιόπη
Περσέας
Ιχθείς

Σας παραθέτουμε τώρα την πλήρη λίστα με όλους τους αστερισμούς, το ελληνικό τους όνομα, το λατινικό όνομα και την συντομογραφία τους.

Οι 88 Αστερισμοί

Ονομα Λατινικό όνομα Συντομογραφία
Αετός Aquila Aql
Αιγόκερως Capricornus Cap
Αλώπηξ Vulpecula Vul
Ανδρομέδα Andromeda And
Αντλία Antlia Ant
Αρκτος Μεγάλη Ursa Major UMa
Αρκτος Μικρή Ursa Minor UMi
Ασπίς Scutum Sct
Βέλος Sagita Sge
Βοώτης Bootes Boo
Βωμός Ara Ara
Γερανός Grus Gru
Γλύπτης Sculptor Scu
Γλυφείον Caelum Cae
Γνώμων Norma Nor
Δελφίνι Delphinus Del
Διαβήτης Circinus Cir
Δίδυμοι Gemini Gem
Δίκτυον Reticulum Ret
Δοράς Dorado Dor
Δράκων Draco Dra
Εξάς Sextans Sex
Ζυγός Libra Lib
Ηνίοχος Auriga Aur
Ηρακλής Hercules Her
Ηριδανός Eridanus Eri
Ινδός Indus Ind
Ιππάριον Equuleus Equ
Ιστία Vela Vel
Ιχθείς Pisces Psc
Ιχθύς Ιπτάμενος Volans Vol
Ιχθύς Νότιος Piscis Austrinus PsA
Καμηλοπάρδαλις Camelopardalis Cam
Κάμινος Formax For
Καρκίνος Cancer Cnc
Κασσιόπη Cassiopeia Cas
Κένταυρος Centaurus Cen
Κήτος Cetus Cet
Κηφεύς Cepheus Cep
Κόμη Βερενίκης Coma Berenices Com
Κόραξ Corvus Crv
Κρατήρ Crater Crt
Κριός Aries Ari
Κύκνος Cygnus Cyg
Κύνες Θηρευτικοί Canes Venatici CVn
Κύων Μέγας Canis Major CMa
Κύων Μικρός Canis Minor CMi
Λαγωός Lepus Lep
Λέων Leo Leo
Λέων Μικρός Leo Minor LMi
Λυγξ Lynx Lyn
Λύκος Lupus Lup
Λύρα Lyra Lyr
Μικροσκόπιον Microscopium Mic
Μονόκερως Monoceros Mon
Μυία Musca Mus
Οκρίβας Pictor Pic
Οκτάς Octans Oct
Οφιούχος Ophiuchus Oph
Οφις Serpens Ser
Παρθένος Virgo Vir
Περιστερά Columba Col
Περσεύς Perseus Per
Πήγασος Pegasus Peg
Πρύμνη Puppis Pup
Πτηνόν Apus Aps
Πυξίς Pyxis Pyx
Σαύρα Lacerta Lac
Σκορπιός Scorpius Sco
Σταυρός Νότιος Crux Cru
Στέφανος Βόρειος Corona Borealis CrB
Στέφανος Νότιος Corona Austalis CrA
Ταύρος Taurus Tau
Ταώς Ραvο Pav
Τηλεσκόπιον Telescopium Tel
Τοξότης Sagittarius Sgr
Τουκάνα Tucana Tuc
Τράπεζα Mensa Men
Τρίγωνον Triangulum Tri
Τρίγωνον Νότιον Triangulum Australe TrA
Τρόπις Carina Car
Υδρα Hydra Hya
Υδρος Hydrus Hyi
Υδροχόος Aquarius Aqr
Φοίνιξ Phoenix Phe
Χαμαιλέων Chamaeleon Cha
Ωρίων Orion Ori
Ωρολόγιον Herologium Her