Οι αστερισμοί

Ο έναστρος νυχτερινός ουρανός όχι μόνο γοήτευε πάντα τους λαούς της γης σε όλες τις εποχές αλλά και ερέθιζε την φαντασία τους. Ετσι οι αρχαίοι λαοί άρχισαν να αναζητούν στον ουρανό σχήματα και μορφές ενώνοντας με νοητές γραμμές τα λαμπρότερα αστέρια. Χρησιμοποιώντας την φαντασία τους παρομοίασαν τις μορφές που σχηματίζονταν στον ουρανό με θεότητες, μυθικούς ήρωες, ζώα και αντικείμενα. Ετσι γεννήθηκαν οι αστερισμοί, δηλαδή ομάδες αστεριών στον ουρανό που βρίσκονται κοντά μεταξύ τους.

Ολοι οι λαοί είχαν τα δικά τους ονόματα για τους αστερισμούς ενώ οι πρώτες γραπτές αναφορές εμφανίζονται από τους Βαβυλώνιους και ύστερα από τους Ελληνες και τους Αραβες. Μεγάλες προσωπικότητες της Αρχαίας Ελλάδας όπως ο Ερατοσθένης, ο Ιππαρχος και ο Πτολεμαίος κατέγραψαν σε κείμενά τους καταλόγους με τους αστερισμούς όπως τους είχαν χωρίσει στην εποχή εκείνη μαζί με τους μύθους που τους συνόδευαν.

Στη πορεία της ιστορίας τα αστέρια του ουρανού χωρίστηκαν σε αστερισμούς με πολλές παραλλαγές ανάλογα με την εποχή και το μέρος της γης, με διαφορους αστερισμούς να προστίθενται ή να αφαιρούνται, να αλλάζουν οι μορφές ή τα όρια τους. Ετσι σε διαφορετικά σημεία της γης υπήρχαν διαφορετικές εκδοχές του ουρανού ενώ και ο κάθε ουρανογράφος έβαζε και την δική του πινελιά στους χάρτες του και σχημάτιζε αστερισμούς με την δική του φαντασία. Για να μπει μια τάξη στους αστερισμούς, το 1932 η Παγκόσμια Αστρονομική Ενωση συνεδρίασε και αποφάσισε να υιοθετήσει σαν παγκόσμια αποδεκτή την εκδοχή για τους αστερισμούς του Eugene Delporte ο οποίος είχε χωρίσει τον ουρανό σε 88 αστερισμούς με σαφώς καθορισμένα σύνορα. Ετσι, σήμερα αναγνωρίζουμε στον ουρανό 88 αστερισμούς οι πιο πολλοί από τους οποίους έχουν τα ονόματα ηρώων της ελληνικής μυθολογίας. Για να μάθετε να εντοπίζετε τους αστερισμούς πηγαίνετε εδώ.

Στην Ελλάδα δεν είναι ορατοί όλοι οι αστερισμοί (αυτό συμβαίνει μόνο στον ισημερινό) αλλά οι περισσότεροι από αυτούς. Οι αστερισμοί που είναι κοντά στον βόρειο ουράνιο πόλο (που δείχνει ο Πολικός Αστέρας) είναι αειφανείς δηλαδή είναι ορατοί οποιαδήποτε στιγμή καθόλη την διάρκεια του έτους. Τέτοιοι αστερισμοί είναι η Μικρή Αρκτος, η Μεγάλη Αρκτος και η Κασσιόπη. Αφανείς αστερισμοί είναι εκείνοι που βρίσκονται κοντά στον νότιο ουράνιο πόλο (ο οποίος ποτέ δεν είναι ορατός στην Ελλάδα) και δεν μπορεί να τους δει κανείς απο την χώρα μας. Τέλος, υπάρχουν οι αμφιφανείς αστερισμοί, που είναι και οι περισσότεροι, και οι οποίοι είναι ορατοί σε ορισμένες εποχές και αόρατοι σε άλλες. Ας δούμε τώρα έναν συνοπτικό κατάλογο που περιγράφει χονδρικά σε ποια εποχή ο κάθε αστερισμός είναι καλύτερα ορατός.

Αειφανείς αστερισμοί (ορατοί σε όλες τις εποχές)		Χειμερινοί αστερισμοί
		Ταύρος
Μεγάλη Αρκτος		Ηνίοχος
Μικρή Αρκτος		Δίδυμοι
Κηφεύς		Ωρίων
Κασσιόπη		Ηριδανός
Δράκων		Μέγας Κύων
Καμηλοπάρδαλις		Μικρός Κύων
		Λαγωός
		Πρύμνη
Εαρινοί αστερισμοί		Θερινοί αστερισμοί
		Κύκνος
Παρθένος		Αετός
Λέων		Λύρα
Βοώτης		Σκορπιός
Θηρευτικοί Κύνες		Οφιούχος
Καρκίνος		Τοξότης
Κόμη Βερενίκης		Ζυγός
		Ηρακλής
	Φθινοπωρινοί αστερισμοί
Πήγασος
Ανδρομέδα
Υδροχόος
Κριός
Κασσιόπη
Περσέας
Ιχθείς

Σας παραθέτουμε τώρα την πλήρη λίστα με όλους τους αστερισμούς, το ελληνικό τους όνομα, το λατινικό όνομα και την συντομογραφία τους.

Οι 88 Αστερισμοί

Ονομα	Λατινικό όνομα	Συντομογραφία
Αετός	Aquila	Aql
Αιγόκερως	Capricornus	Cap
Αλώπηξ	Vulpecula	Vul
Ανδρομέδα	Andromeda	And
Αντλία	Antlia	Ant
Αρκτος Μεγάλη	Ursa Major	UMa
Αρκτος Μικρή	Ursa Minor	UMi
Ασπίς	Scutum	Sct
Βέλος	Sagita	Sge
Βοώτης	Bootes	Boo
Βωμός	Ara	Ara
Γερανός	Grus	Gru
Γλύπτης	Sculptor	Scu
Γλυφείον	Caelum	Cae
Γνώμων	Norma	Nor
Δελφίνι	Delphinus	Del
Διαβήτης	Circinus	Cir
Δίδυμοι	Gemini	Gem
Δίκτυον	Reticulum	Ret
Δοράς	Dorado	Dor
Δράκων	Draco	Dra
Εξάς	Sextans	Sex
Ζυγός	Libra	Lib
Ηνίοχος	Auriga	Aur
Ηρακλής	Hercules	Her
Ηριδανός	Eridanus	Eri
Ινδός	Indus	Ind
Ιππάριον	Equuleus	Equ
Ιστία	Vela	Vel
Ιχθείς	Pisces	Psc
Ιχθύς Ιπτάμενος	Volans	Vol
Ιχθύς Νότιος	Piscis Austrinus	PsA
Καμηλοπάρδαλις	Camelopardalis	Cam
Κάμινος	Formax	For
Καρκίνος	Cancer	Cnc
Κασσιόπη	Cassiopeia	Cas
Κένταυρος	Centaurus	Cen
Κήτος	Cetus	Cet
Κηφεύς	Cepheus	Cep
Κόμη Βερενίκης	Coma Berenices	Com
Κόραξ	Corvus	Crv
Κρατήρ	Crater	Crt
Κριός	Aries	Ari
Κύκνος	Cygnus	Cyg
Κύνες Θηρευτικοί	Canes Venatici	CVn
Κύων Μέγας	Canis Major	CMa
Κύων Μικρός	Canis Minor	CMi
Λαγωός	Lepus	Lep
Λέων	Leo	Leo
Λέων Μικρός	Leo Minor	LMi
Λυγξ	Lynx	Lyn
Λύκος	Lupus	Lup
Λύρα	Lyra	Lyr
Μικροσκόπιον	Microscopium	Mic
Μονόκερως	Monoceros	Mon
Μυία	Musca	Mus
Οκρίβας	Pictor	Pic
Οκτάς	Octans	Oct
Οφιούχος	Ophiuchus	Oph
Οφις	Serpens	Ser
Παρθένος	Virgo	Vir
Περιστερά	Columba	Col
Περσεύς	Perseus	Per
Πήγασος	Pegasus	Peg
Πρύμνη	Puppis	Pup
Πτηνόν	Apus	Aps
Πυξίς	Pyxis	Pyx
Σαύρα	Lacerta	Lac
Σκορπιός	Scorpius	Sco
Σταυρός Νότιος	Crux	Cru
Στέφανος Βόρειος	Corona Borealis	CrB
Στέφανος Νότιος	Corona Austalis	CrA
Ταύρος	Taurus	Tau
Ταώς	Ραvο	Pav
Τηλεσκόπιον	Telescopium	Tel
Τοξότης	Sagittarius	Sgr
Τουκάνα	Tucana	Tuc
Τράπεζα	Mensa	Men
Τρίγωνον	Triangulum	Tri
Τρίγωνον Νότιον	Triangulum Australe	TrA
Τρόπις	Carina	Car
Υδρα	Hydra	Hya
Υδρος	Hydrus	Hyi
Υδροχόος	Aquarius	Aqr
Φοίνιξ	Phoenix	Phe
Χαμαιλέων	Chamaeleon	Cha
Ωρίων	Orion	Ori
Ωρολόγιον	Herologium	Her

Πώς μετράμε την λαμπρότητα των ουράνιων αντικειμένων

Το πόσο λαμπρά είναι τα ουράνια αντικείμενα μετριέται με μία κλίμακα που ονομάζεται Φαινόμενο Μέγεθος (apparent magnitude). Το φαινόμενο μέγεθος το χρησιμοποιούμε ευρέως για να περιγράψουμε πόσο λαμπρό φαίνεται ένα αντικείμενο σε έναν παρατηρητή της Γης. Ετσι, το να γνωρίζουμε το φαινόμενο μέγεθος ενός άστρου ή ένός άλλου αντικειμένου μπορεί να μας κατατοπίσει για το πόσο λαμπρό θα φαίνεται στον ουρανό, για το αν μπορούμε να το δούμε με τα γυμνά μάτια κτλ. Η κλίμακα αυτή (που είναι λογαριθμική) έχει το εξής ιδιότυπο χαρακτηριστικό που εξηγείται παρακάτω:

Μικρότερη τιμή σημαίνει μεγαλύτερη λαμπρότητα
Οφείλεται στην πρώτη ταξινόμηση των αστέρων με βάση την λαμπρότητά τους που είχε κάνει στην αρχαιότητα ο Ιππαρχος. Ετσι, ενας αστέρας 2ου μεγέθους είναι πιο λαμπρός από έναν αστέρα 4ου μεγέθους. Το φαίνόμενο μέγεθος μπορεί να πάρει και αρνητικές τιμές και σύμφωνα με την ιδιοτυπία που μόλις αναφέραμε, τα άστρα με αρνητικό μέγεθος είναι πιο λαμπρά από αυτά με θετικό.

Μερικά ενδεικτικά μεγέθη για να κατανοήσετε την κλίμακα
Ακολουθεί παρακάτω ένας ενδεικτικός πίνακας με διάφορα μεγέθη διαφόρων αντικειμένων για να μπορέσετε να κατανοήσετε την ακριβή διάσταση της κλίμακας.

Αντικείμενο	Φαινόμενο Μέγεθος
Ηλιος	-26,7
Πανσέληνος	-12,5
Αφροδίτη (ο πιο λαμπρός πλανήτης)	-4,4
Δίας	-2,5
Σείριος (ο πιο λαμπρός αστέρας)	-1,44
Αρκτούρος, Βέγκα	~0
Στάχυς	+1
Πολικός Αστέρας	+2
Γαλαξίας της Ανδρομέδας	+3,4
Νεφέλωμα του Ωρίωνα	+4
Πλούτωνας (ο πιο μικρός πλανήτης)	+15

Βλέπουμε ότι τα πιο λαμπρά αντικείμενα είναι, εκτός φυσικά από τον ήλιο και την Σελήνη, οι πιο λαμπροί πλανήτες όπως ο Δίας και η Αφροδίτη. Τα πιο λαμπρά αστέρια του ουρανού (που αριθμούν λιγότερα από 10) είναι αρνητικού ή μηδενικού μεγέθους. (προσοχή, το μηδενικό μέγεθος δεν σημαίνει πως δεν έχουν λαμπρότητα). Αρκετά αστέρια είναι πρώτου μεγέθους και είναι κι αυτά από τα πιο λαμπρά αστέρια που εύκολα φαίνονται ακόμα και στις πόλεις. Ο Πολικός Αστέρας είναι ένας αστέρας 2ου μεγέθους. Τα αστέρια αυτού του μεγέθους είναι πιο πολλά στο ουρανό και δεν ξεχωρίζουν όπως τα προηγούμενα, όμως είναι και αυτά εύκολα ορατά ακόμα και στις πόλεις. Από το τρίτο μέγεθος όμως και κάτω, τα πράγματα αρχίζουν και δυσκολεύουν. Σε πόλεις όπου υπάρχει φωτορύπανση, τα πράγματα γίνονται όλο και πιο δύσκολα όσο τα άστρα γίνονται πιο αμυδρά. Ας δούμε τί ονομάζουμε οριακό μέγεθος:

Οριακό μέγεθος (limiting magnitude) ονομάζουμε το φαινόμενο μέγεθος του πιο αμυδρού αστέρα που μπορεί να δει ο άνθρωπος με τα γυμνά μάτια. Υπό ιδανικές συνθήκες, ο άνθρωπος μπορεί σε σκοτεινούς ουρανούς μακριά από την φωτορύπναση να δει μέχρι και αστέρια μεγέθους +5,5 ως +6,5 ανάλογα με την ικανότητα της όρασής του. Αυτό αντιστοιχεί σε πάνω από 2000 αστέρια που θα ήταν ορατά με το γυμνό μάτι αν δεν υπήρχε η φωτορύπανση. Στις πόλεις, όμως, ανάλογα με το πρόβλημα της φωτορύπανσης που έχει κάθε περιοχή, το οριακό μέγεθος είναι γύρω στο +2,5 ως +4,5.

Χάρτης που δείχνει την ένταση της φωτορύπνασης σε κάθε περιοχή της Ελλάδας

Για να καταλάβει κανείς πόσο έντονο είναι το πρόβλημα της φωτορύπανσης στην περιοχή του αρκεί να δει ποιο είναι το πιο αμυδρό αστέρι που βλέπει.

Το οριακό μέγεθος μπορεί να αυξηθεί αν χρησιμοποιηθούν οπτικά βοηθήματα. Ετσι, με κιάλια μπορεί κανείς να δει μέχρι και αστέρες μεγέθους +10, με ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο(~10 εκατοστών) αστέρες μεγέθους +12, ενώ με μεγάλα τηλεσκόπια αστεροσκοπείων είναι ορατοί και αστέρες πάνω από 20ού μεγέθους.

Είπαμε παραπάνω ότι η κλίμακα του φαινόμενου μεγέθους είναι λογαριθμική. Αυτό δεν πρέπει να σας απασχολεί ιδιαίτερα, απλώς να έχετε στο νου σας ότι ίση μεταβολή στο μέγεθος δεν προκαλεί ίση μεταβολή της λαμπρότητας. (Π.χ. ένα αστέρι 4ου μεγέθους ΔΕΝ είναι δύο φορές πιο αμυδρό από ένα αστέρι 2ου μεγέθους).

Η προστασία και η φύλαξη του τηλεσκοπίου

Τα τηλεσκόπια είναι όργανα που αν τα προσέξετε θα μπορείτε να τα χαίρεστε μια ολόκληρη ζωή. Για να το πετύχετε όμως αυτό πρέπει να τα φροντίσετε και να μην τα εκθέτετε σε κινδύνους. Οι πιο σημαντικοί κίνδυνοι για ένα τηλεσκόπιο μπορούν να συνοψιστούν στα εξής: σκόνη, υγρασία, θερμοκρασία και μηχανική καταπόνηση.

Σκόνη
Μάλλον ο υπ’αριθμόν 1 κίνδυνος για την οπτική απόδοση του τηλεσκοπίου σας. Η σκόνη που κάθεται πάνω στους φακούς ή στα κάτοπτρα διαχέει το φως και έτσι η απόδοση του τηλεσκοπίου σας πέφτει. Η σκόνη μάλιστα που μπορεί να κατακάτσει σε ένα κάτοπτρο μειώνει πιο πολύ την απόδοση του τηλεσκοπίου από ότι μια μικρή γρατσουνιά που μπορεί να θεωρηθεί μηδαμινή. Για να μειώσετε το κίνδυνο της σκόνης φροντίστε να μην αφήνετε το τηλεσκόπιό σας ποτέ χωρίς τα προστατευτικά του καπάκια ενώ το ίδιο να κάνετε και για τους προσοφθάλμιους και το σκόπευτρο. Ωστόσο, όσο και να προσέξετε είναι σίγουρο ότι μετά από ένα χρονικό διάστημα ένα ποσό σκόνης θα συγκεντρωθεί πάνω στο κάτοπτρο ή στον φακό. Για να διώξετε την σκόνη μπορείτε να χρησιμοποιήσετε απαλό βαμβάκι με το οποίο θα καθαρίσετε πολύ απαλά την επιφάνεια του κάτοπτρου ενώ επίσης μπορείτε να διώξετε την σκόνη αγοράζοντας ένα από τα εργαλεία που φυσούν αέρα πάνω στα οπτικά και που υπάρχουν σε καταστήματα φωτογραφικών. Ποτέ μην φυσήξετε εσείς για να φύγει η σκόνη γιατί ο αέρας που εκπνέουμε έχει υγρασία που είναι ακόμα χειρότερη από την σκόνη. Με κανονική χρήση του τηλεσκοπίου δεν θα χρειαστεί να κάνετε την διαδικασία αυτή πιο συχνά από κάθε ένα-δύο χρόνια.

Θερμοκρασία
Η υψηλή θερμοκρασία είναι ένας κίνδυνος για το τηλεσκόπιο καθώς σε ακραίες συνθήκες μπορεί να λιώσουν κάποια από τα πλαστικά μέρη ή ακόμα και να παραμορφωθούν τα οπτικά. Μην ανησυχείτε για τις συνηθισμένες θερμοκρασίες του καλοκαιριού καθώς όλα σχεδόν τα τηλεσκόπια μπορούν με άνεση να αντέξουν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Ο κίνδυνος υπάρχει όταν υπό ακραίες συνθήκες αυξηθεί η θερμοκρασία στην οποία φυλάσσεται το τηλεσκόπιο σε πολύ υψηλά επίπεδα. Αυτό μπορεί να γίνει για παράδειγμα αν το τηλεσκόπιο είναι σκεπασμένο με πλαστικό κάλυμμα χωρίς πόρους ή αν εκτίθεται απευθείας στον ήλιο. Η απευθείας έκθεση στον ήλιο είναι επικίνδυνη για το τηλεσκόπιο έτσι κι αλλιώς μιας και μπορεί να φθείρει πιο γρήγορα κυρίως τα πλαστικά του. Στο εγχειρίδιο του τηλεσκοπίου ο κατασκευαστής θα αναφέρει ίσως τις προτεινόμενες θερμοκρασίες φύλαξης και λειτουργίας του τηλεσκοπίου.

Μηχανική καταπόνηση
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί το τηλεσκόπιο δεν πρέπει να υπόκειται σε μεγάλη μηχανική καταπόνηση. Εκτός του ότι μπορεί κάποιο στοιχείο του να σπάσει ή να στραβώσει, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα χαθεί η ευθυγράμμιση των οπτικών του το οποίο, ανάλογα με τον τύπο του τηλεσκοπίου, μπορεί να είναι από πολύ εύκολο έως πολύ δύσκολο να διορθωθεί.

Υγρασία
Άλλος ένας σημαντικός εχθρός για τα οπτικά σας. Από αυτόν κινδυνεύουν πιο πολύ τηλεσκόπια με φακό στο μπροστινό μέρος όπως τα Μάκσουτοφ ή τα διοπτρικά. Στο εμπόριο πωλούνται ασπίδες κατά της υγρασίας που μοιάζουν σαν προεκτάσεις των τηλεσκοπίων. Όμως έτσι κι αλλιώς ένα ποσό υγρασίας θα συγκεντρωθεί πάνω στον φακό κατά την διάρκεια της παρατήρησης σε μέρη με υγρασία. Ένας τρόπος αφαίρεσης της υγρασίας είναι ο ζεστός αέρας από ένα σεσουάρ, όμως δεν τον συνιστούμε ως ασφαλή. Πρόβλημα μπορεί να δημιουργήσει η υγρασία και όταν ενωθεί με την σκόνη όπου μπορεί να σχηματίσει λεκέδες. Ποτέ μην τους αφαιρείτε τρίβοντάς τους γιατί μπορείτε να γρατσουνίσετε μόνιμα το τηλεσκόπιο. Ακολουθήστε τις οδηγίες του κατασκευαστή και τα ειδικά υγρά που αυτός προτείνει.

Πού πρέπει να φυλάξω το τηλεσκόπιό μου λοιπόν;

Το ιδανικό μέρος φύλαξης του τηλεσκοπίου θα είναι προφανώς ένα μέρος που να το προστατεύει από όλους τους παραπάνω κινδύνους. Αποφύγετε να έχετε το τηλεσκόπιό σας μόνιμα φυλαγμένο σε εξωτερικό χώρο έστω και αν είναι καλά σκεπασμένο. Προτιμήστε την φύλαξη σε κάποιον εσωτερικό χώρο μακριά από υγρασία και πολλή ζέστη. Αν δεν υπάρχει χώρος εσωτερικός για την φύλαξη ολόκληρου του τηλεσκοπίου τότε τουλάχιστον βρείτε λίγο χώρο για τον οπτικό σωλήνα του τηλεσκοπίου σας. Μην τον αφήνετε κοντά σε σώματα θέρμανσης ή άλλες πηγές θερμότητας. Ωστόσο, να έχετε πάντα στο νου σας ότι ο τρόπος φύλαξης του τηλεσκοπίου σας πρέπει να σας επιτρέπει ανά πάσα στιγμή την γρήγορη και εύκολη πρόσβαση σε αυτό όπως επίσης και να μην είναι πολύ μακριά από το σημείο που το στήνετε για τις παρατηρήσεις σας. Ένα τηλεσκόπιο που είναι τόσο καλά φυλαγμένο ώστε να χρειάζεται πολύ χρόνο ή μια μεγάλη διαδικασία για το ξεθάψετε είναι σίγουρα ένα τηλεσκόπιο που δεν θα χρησιμοποιήσετε. Το ίδιο ισχύει και για ένα τηλεσκόπιο φυλαγμένο μακριά από τον τόπο παρατήρησης γιατί το πιο πιθανό είναι να αρχίσετε να βαριέστε την διαδικασία μεταφοράς του μετά από ένα χρονικό διάστημα. Το ιδανικό μέρος φύλαξης του τηλεσκοπίου, λοιπόν, είναι ένα μέρος στεγνό, καθαρό, δροσερό και εύκολα προσβάσιμο οποιαδήποτε στιγμή.

πηγη astrovox.gr

Αναζητώντας τη σκοτεινή ύλη στο πιο βαθύ εργαστήριο του κόσμου

Τη μυστηριώδη σκοτεινή ύλη ετοιμάζονται να αναζητήσουν αμερικανοί φυσικοί στα έγκατα της Γης, έχοντας ήδη ξεκινήσει να κατασκευάζουν ένα επιστημονικό εργαστήριο σε βάθος περίπου 1.500 μέτρων, σε ένα εγκαταλειμμένο ορυχείο χρυσού στη Νότια Ντακότα.

Θα είναι το πιο βαθύ επιστημονικό εργαστήριο στον κόσμο και επιλέχτηκε, ώστε η τοποθεσία του να είναι προστατευμένη από τις κοσμικές ακτινοβολίες που μπορεί να παρεμβληθούν στις προσπάθειες ανίχνευσης της σκοτεινής ύλης, η οποία θεωρείται ότι αποτελεί σχεδόν το ένα τέταρτο της συνολικής μάζας του σύμπαντος.

Το πρώτο πείραμα θα λέγεται Μεγάλος Υπόγειος Ανιχνευτής Ξένον (LUX-Large Underground Xenon) και θα επιχειρήσει να ανιχνεύσει τα ασθενώς αλληλεπιδρώντα σωματίδια (WIMPs), που δημιουργήθηκαν στις απαρχές του σύμπαντος, οπότε μπορεί να δώσουν στους επιστήμονες μια εικόνα από το αρχικό Big Bang που δημιούργησε το σύμπαν.

Η σκοτεινή ύλη δεν εκπέμπει ανιχνεύσιμη ακτινοβολία, και αλληλεπιδρά με την συνηθισμένη ύλη μόνο βαρυτικά, δηλαδή γίνεται αντιληπτή από τις βαρυτικές επιπτώσεις της στην ορατή ύλη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η σκοτεινή ύλη στο σύμπαν δεν αλληλεπιδρά με την κανονική ύλη μέσω των γνωστών δυνάμεων, για παράδειγμα μέσω των ηλεκτρομαγνητικών δυνάμεων. Οι φυσικοί βέβαια προσπαθούν να κατανοήσουν τι ακριβώς είναι η σκοτεινή ύλη, πόση υπάρχει και ποια επίπτωση μπορεί να έχει για το μέλλον του σύμπαντος.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των φυσικών, χωρίς τη σκοτεινή ύλη οι γαλαξίες ίσως να μην είχαν ποτέ σχηματιστεί. Μαθαίνοντας περισσότερα γι’ αυτήν, οι επιστήμονες ευελπιστούν να καταλάβουν αν το σύμπαν όντως διαστέλλεται ή τελικά συστέλλεται.

Οι φυσικοί στο πείραμα με το LUX θα προσπαθήσουν να παγιδέψουν τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης σε μια δεξαμενή 300 κιλών, γεμάτη με υγρό ξένον, μια ψυχρή ουσία που είναι τρεις φορές πιο βαριά από το νερό.

Το εργαστήριο έχει πάρει το όνομα "Σπήλαιο Ντέηβις", προς τιμήν του νομπελίστα (2002) φυσικού Ray Davis, ο οποίος στη δεκαετία του ΄60 είχε χρησιμοποιήσει το ίδιο υπόγειο ορυχείο για να αποδείξει την ύπαρξη των ηλιακών νετρίνων. .

Παράλληλα, προγραμματίζεται η κατασκευή δύο ακόμα βαθύτερων εργαστηρίων, σε βάθος περίπου 2.400 μέτρων, η οποία αναμένεται να αρχίσει το 2012 και να είναι έτοιμα για λειτουργία μέχρι το 2016. Το όλο εγχείρημα υπολογίζεται ότι θα κοστίσει γύρω στα 550 εκατομμύρια δολάρια και αναμένεται η σχετική έγκριση από το Κογκρέσο.

Το ορυχείο παραμένει κλειστό από το 2001, έπειτα από 125 χρόνια συνεχούς λειτουργίας. Πριν κτιστούν τα νέα επιστημονικά εργαστήρια, πρέπει να γίνουν εκτεταμένες εργασίες αποστράγγισης υδάτων, σταθεροποίησης των στοών και εγκατάστασης εξοπλισμού.

Πηγή: ΑΠΕ-Associated Press

Μπορεί ο Εγκέλαδος να έχει νερό και ζωή;

Το παγωμένο φεγγάρι του Κρόνου Εγκέλαδος μπορεί να περιέχει υδάτινες υπόγειες σπηλιές, σχηματίζοντας μια δυνητική φωλιά για εξωγήινη ζωή, ανέφεραν επιστήμονες.

Αυτό υποστηρίζει μια γερμανική ομάδα ερευνητών που βρήκε άλας – μια χημική υπογραφή για αλμυρό νερό – πάνω σε παγωμένους κόκκους οι οποίοι βγαίνουν από πίδακες ατμών σε επιφανειακές ρωγμές του φεγγαριού.

Μια δεύτερη αμερικανική ερευνητική ομάδα δήλωσε ότι στην πραγματικότητα η εξάτμιση του νερού στον Εγκέλαδο συμβαίνει πολύ αργά. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν ότι είχαν κάνει λάθος στην ποσότητα του άλατος που είχαν ανιχνεύσει χρησιμοποιώντας μια ορισμένη μέθοδο, οπότε το νερό εκεί πάνω δεν βράζει με εκρηκτικό τρόπο στο κενό διάστημα, δηλαδή μέσω γκέυζερ.

Αριστερά: Οι περίφημες ρωγμές στην επιφάνεια του Εγκέλαδου ή λωρίδες της τίγρης

Η αιτία για την πιο αργή εξάτμιση μπορεί να οφείλεται στο ότι το νερό βγαίνει από θαλάμους με πίεση κάτω από τις ρωγμές ή τις λωρίδες της τίγρης, που βρίσκονται στην επιφάνεια του φεγγαριού του Κρόνου, δήλωσε ο John Spencer του Ερευνητικού Ινστιτούτου στο Boulder του Κολοράντο.

"Η εικόνα που έχουμε για αυτό που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια πρέπει τώρα να επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει τη δυνατότητα να υπάρχουν πισίνες και κανάλια από αλμυρό νερό, κάτω από τις ρωγμές”, έγραψε ο John Spencer σε ένα σχόλιο του για τις δύο επιστημονικές ανακοινώσεις.

"Τι άλλο μπορεί να κρύβεται σε αυτές τις αλμυρές πισίνες, εφόσον υπάρχουν, απομένει να το δούμε."

Το διαστημόπλοιο Cassini ανακάλυψε αρχικά τεράστια λοφία να ξεπηδάνε από ρωγμές κοντά στο νότιο πόλο του Εγκέλαδου, το 2005, ενισχύοντας έτσι την υπόθεση ότι ένας τεράστιος υπόγειος ωκεανός εξατμίζεται μέσω γιγάντιων γκέυζερ όπως και στο Yellowstone.

Από τότε, οι επιστήμονες συζητούν αν αυτό σήμαινε ότι ο Εγκέλαδος, ένα φεγγάρι με διάμετρο μόλις 480 χιλιόμετρα από τα 60 συνολικά που έχει ο Κρόνος, έκρυβε στα σπλάχνα του μια δεξαμενή με υγρό νερό.

Ο Frank Postberg του Ινστιτούτου Max Planck στη Χαϊδελβέργη ανέφερε στο παρελθόν πως υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία για την παρουσία αλάτων νατρίου εκεί πάνω, γεγονός που δείχνει ότι ορυκτά με αλάτι βρίσκονται πάνω στους βράχους του Εγκέλαδου και ξεπλένονται από το υγρό νερό, με τον ίδιο τρόπο που οι ωκεανοί στη Γη είναι αλμυροί.

Αυτός και οι συνάδελφοι του ανέφεραν ότι είχαν βρεθεί αλμυροί κόκκοι πάγου μετά από ανάλυση της κοσμικής σκόνης από τον ανιχνευτή του Cassini, καθώς αυτός πέταγε μέσα από τον πιο απομακρυσμένο δακτύλιο του Κρόνου.

Το αν ο Εγκέλαδος κρύβει ή όχι ζωή παραμένει ένα μυστήριο. Ωστόσο, τα δεδομένα του υγρού νερού, σε συνδυασμό με τη θερμότητα κοντά στο Νότιο Πόλο του φεγγαριού, δείχνει ότι είναι δυνατόν να υπάρχει ζωή.

"Αν έχετε αυτή τη μεγάλη ποσότητα του νερού σε επαφή με ένα βραχώδη πυρήνα και έχετε και θερμότητα, τότε έχετε πολύ καλές συνθήκες," δήλωσε ο Postberg .

"Μετρήσαμε ένα ελαφρώς αλκαλικό pH, που είναι πολύ καλή η τιμή για το σχηματισμό πολύπλοκων οργανικών μορίων."

Οι επιστήμονες ελπίζουν να μάθουν περισσότερα όταν το Cassini πετάξει δύο φορές πάνω από τον Εγκέλαδο το Νοέμβριο του 2009.

Και οι δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Nature.

Πηγή: NASA