Σχηματισμός Διπλών αστρικών συστημάτων

Για πολλά χρόνια  οι άνθρωποι πίστευαν ότι τα περισσότερα αστέρια είναι παρόμοια με τον Ήλιο μας, με την έννοια ότι αυτά αποτελούν τον μοναδικό πυρήνα των ηλιακών συστημάτων τους. Η εικόνα αυτή φαίνεται να διαλύεται κομμάτι κομμάτι από τα νέα επιστημονικό στοιχείο, που δείχνουν ότι ένας μεγάλος αριθμός κοσμικών πύρινων βολίδων αποτελούν στην πραγματικότητα μέλη των δυαδικών συστημάτων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, δύο άστρα στρέφονται το ένα γύρω από το άλλο, ενώ συνδέονται μεταξύ τους με μια αμοιβαία βαρυτική έλξη. Οι μηχανισμοί μέσω των οποίων σχηματίζονται αυτά τα δυαδικά συστήματα, έχουν συναρπάσει και προβληματίσει τους αστρονόμους για πολύ καιρό, αλλά τώρα τα νέα δεδομένα έρχονται να αποσαφηνίσουν το μυστήριο.

Ασύμμετροι σχηματισμοί αερίου και σκόνης μπορεί να προωθούν τον σχηματισμό δυαδικών αστρικών συστημάτων μέσα στον Γαλαξία

Ένα από τα κύρια ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξή τους είναι το κατά πόσον τα δύο συστατικά του δυαδικού συστήματος αναπτύσσονται σε ξεχωριστό μοριακά νέφη, ή εάν έχουν γεννηθεί ίσως στο ίδια νέφος. Συνήθως, οι ειδικοί λένε ότι τα συστήματα που διαθέτει αστέρια που είναι σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους, που εμφανίστηκαν όταν κατέρρευσαν δύο γειτονικά νέφη αερίου και σκόνης. Όταν τα αστέρια στρέφονται το ένα γύρω από το άλλο αλλά σε κοντινή απόσταση, οι ερευνητές πιστεύουν ότι υπήρχε ένα μόνο νέφος που ήταν και η πηγή για τις δύο πύρινες βολίδες (άστρα). Όμως, οι αστρονόμοι ήταν στο σκοτάδι σχετικά με το πώς η μία και μοναδική πηγή (ένα μόνο νέφος) θα μπορούσε να παράγει δύο αστέρια.

Τώρα, ειδικοί του Πανεπιστημίου του Michigan στο Ann Arbor αποφάσισαν να ερευνήσουν το φαινόμενο, και να χρησιμοποιήσουν το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer το οποίο ερευνά τον ουρανό στα υπέρυθρα μήκη κύματος. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν με το ευαίσθητο παρατηρητήριο βρήκαν την παρουσία ενός ασύμμετρου σχηματισμού αερίου και σκόνης, γύρω από τα σχηματιζόμενα αστέρια. Αυτές οι δομές σαν σταγόνες μπορεί να προωθήσουν την ανάπτυξη ανωμαλιών στο εσωτερικό των νεφών, πράγμα που μπορεί με τη σειρά τους να οδηγήσουν στην εμφάνιση δυαδικών συστημάτων.

Λεπτομέρειες σχετικά με τις νέες εργασίες εμφανίζονται σε ένα πρόσφατο τεύχος του Astrophysical Journal.

Ο αστροφυσικός John Tobin, από το Πανεπιστήμιο στο Ann Arbor, οποίος είναι επίσης αυτός που υπογράφει την δημοσίευση, λέει ότι «βλέπουμε ασυμμετρίες στο πυκνό υλικό γύρω από αυτά τα πρωτο-αστέρια, σε κλίμακες μόνο λίγες φορές μεγαλύτερες από το μέγεθος του ηλιακού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι οι δίσκοι που βρίσκονται γύρω τους θα τροφοδοτούνται άνισα, ενισχύοντας, ενδεχομένως, τον κατακερματισμό του δίσκου και προκαλώντας τον σχηματισμό δυαδικών αστέρων.

‘”Μείναμε πραγματικά έκπληκτοι με την επικράτηση ασύμμετρων δομών. Και επειδή γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα αστέρια είναι δυαδικά, οι ασυμμετρίες μπορεί να είναι ενδεικτικό του πώς αυτά σχηματίζονται.

Πηγή: Sodtpedia

πλανήτης σταδιακά κανιβαλίζεται από το μητρικό του άστρο

NASA/ESA

Η ατμόσφαιρα διαστέλλεται, διαρρέει στο διάστημα και τελικά πέφτει στο άστρο (καλλιτεχνική απεικόνιση)

Ο πιο ζεστός πλανήτης που γνωρίζουν σήμερα οι αστρονόμοι φαίνεται πως θα είναι και ο πιο βραχύβιος. Νέο όργανο που εγκαταστάθηκε στο Hubble κατά την τελευταία αποστολή επισκευής του διαστημικού τηλεσκοπίου επιβεβαίωσε ότι ο πλανήτης σταδιακά κανιβαλίζεται από το μητρικό του άστρο. Ο πλανήτης Wasp-12b είναι από τους πιο μελετημένους εξωπλανήτες, δηλαδή τους πλανήτες που ανακαλύπτονται μαζικά τα τελευταία χρόνια σε άστρα εκτός του Ηλιακού Συστήματος. Ο Wasp-12b περιφέρεται γύρω από το άστρο Wasp-12, έναν κίτρινο νάνο που βρίσκεται σε απόσταση 600 φωτός από τη Γη στην κατεύθυνση του αστερισμού του Ηνίοχου. Ο πλανήτης κινείται τόσο κοντά στο μητρικό του άστρο ώστε ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά σε μόλις 1,1 γήινες ημέρες και η επιφάνειά του φλέγεται στους 1.500 βαθμούς Κελσίου. Το νέο όργανο που εγκατέστησε η NASA στο Hubble, ο Φασματογράφος Κοσμικών Καταβολών ή COS, επιβεβαιώνει τώρα ότι το άστρο αποσπά υλικό από την ατμόσφαιρα του πλανήτη, λόγω της πανίσχυρης βαρυτικής έλξης, και θα τον έχει καταπιεί εντελώς μέσα στα επόμενα 10 εκατομμύρια χρόνια. «Βλέπουμε ένα τεράστιο νέφος υλικού γύρω από τον πλανήτη, το οποίο δραπετεύει [από την ατμόσφαιρά του] και θα συλληφθεί από το άστρο» δήλωσε η Καρόλ Χάσουελ, επικεφαλής της μελέτη στο βρετανικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο. Αυτού του είδους η μεταφορά ύλης, επισημαίνουν οι ερευνητές, είχε παρατηρηθεί παλαιότερα σε δυαδικά συστήματα που αποτελούνται από ένα άστρο σε τροχιά γύρω από ένα άλλο. Είναι η πρώτη φορά που το φαινόμενο παρατηρείται σε ένα ζεύγος άστρου-πλανήτη. Η νέα μελέτη, που δημοσιεύεται στο Astrophysical Journal Letters, επιβεβαιώνει τις υποψίες για κοσμικό κανιβαλισμό που είχε διατυπώσει πέρυσι στο περιοδικό Nature ομάδα του Πανεπιστημίου του Πεκίνου. Η περυσινή έρευνα προέβλεπε ότι το βαρυτικό πεδίο του άστρου παραμορφώνει τον πλανήτη σε σχήμα μπάλας του ράγκμπι και τον θερμαίνει τόσο πολύ ώστε η ατμόσφαιρά του να διαστέλλεται μέχρι να αρχίσει να διαρρέει στο διάστημα. Newsroom ΔΟΛ

Πέντε αιώνες μετά, ο «αιρετικός» Κοπέρνικος ξανακηδεύεται ως ήρωας

Η λειψανοθήκη με τα οστά του Κοπέρνικου τοποθετήθηκε κάτω από το πάτωμα του καθεδρικού ναού του Φρόμπορκ

Ο Νικόλαος Κοπέρνικος, ο αστρονόμος του 16ου αιώνα που καταδικάστηκε ως αιρετικός από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία επειδή εκθρόνισε τη Γη από το κέντρο του Σύμπαντος, κηδεύτηκε εκ νέου με τιμές ήρωα στην Πολωνία, ενάμισι χρόνο μετά την ταυτοποίηση των λειψάνων του που βρέθηκαν σε έναν ταπεινό, ανώνυμο τάφο

Η επίσημη ταφή του Κοπέρνικου, μέσα στον καθεδρικό του Φρόμπορκ όπου υπηρέτησε ως ιερέας και γιατρός, δείχνει πως η καθολική εκκλησία έχει πια συμβιβαστεί με την ιδέα του ηλιοκεντρικού συστήματος, που θέλει τη Γη να περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο και όχι το αντίστροφο.

Ο Κοπέρνικος (1473-1543) πέθανε σχεδόν άσημος, πολύ πριν η ριζοσπαστική θεωρία του γίνει αντιληπτή από το Βατικανό. Το σημαντικό έργο του, Περί των Περιστροφών των Ουράνιων Σφαιρών, εκδόθηκε λίγο πριν το θάνατό του και καταδικάστηκε ως αιρετικό από τον  Πάπα Παύλο τον 5ο το 1616.

Το μοντέλο του για τις κινήσεις των πλανητών βασίστηκε σε μαθηματικούς υπολογισμούς και σε παρατηρήσεις με γυμνό μάτι, δεδομένου ότι το τηλεσκόπιο δεν είχε ακόμα εφευρεθεί.

Για πολλούς αιώνες, το μόνο που ήταν γνωστό για το λείψανο του αστρονόμου ήταν ότι είχε ταφεί κάπου στον καθεδρικό ναό του Φρόμπορκ. Τμήμα του κρανίου του και άλλα οστά βρέθηκαν κάτω από το δάπεδο του καθεδρικού το 2005. Το 2008 τα ευρήματα ταυτοποιήθηκαν με συγκρίσεις του κρανίου με μια αυτοπροσωπογραφία του αστρονόμου, καθώς και με εξετάσεις DNΑ που συνέκριναν τα οστά με μερικές τρίχες που είχαν βρεθεί μέσα σε ένα χειρόγραφό του.

Η δεύτερη ταφή έρχεται 18 χρόνια μετά την παραδοχή του Βατικανού ότι είχε άδικο να στείλει στην Ιερά Εξέταση τον Γαλιλαίο, ο οποίος τόλμησε να υποστηρίξει επίσημα την ηλιοκεντρική θεωρία του Κοπέρνικου στις αρχές του 17ου αιώνα.

Η επιτύμβια στήλη στον τάφο του Κοπέρνικου, στην ίδια θέση με τον αρχικό τάφο, φέρει τώρα ένα μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος με έναν χρυσό ήλιο και έξι από τους πλανήτες.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Εκτοξεύτηκε ο «Ακατσούκι»

Ο πύραυλος Η-ΙΙΑ εκτοξεύτηκε από το διαστημικό κέντρο Τανεγκασίμα στη νοτιοδυτική Ιαπωνία

Ιαπωνικός πύραυλος που εκτοξεύτηκε τα ξημερώματα της Παρασκευής απελευθέρωσε ένα σκάφος που θα τεθεί σε τροχιά γύρω από την Αφροδίτη για να μελετήσει το καυτό, εφιαλτικό κλίμα της, καθώς και ένα πειραματικό «ηλιακό ιστιοφόρο» που κινείται με τη δύναμη του φωτός.

Ο δορυφόρος Ακατσούκι («Χαραυγή» στα ιαπωνικά) θα φτάσει στον προορισμό του το Δεκέμβριο και, σε συνδυασμό με τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Venus Express που βρίσκεται ήδη εκεί, θα εξετάσει γιατί ο γειτονικός πλανήτης είναι τόσο διαφορετικός από τη Γη, παρόλο που έχει σχεδόν το ίδιο μέγεθος.

Το διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα του πλανήτη δημιουργεί ένα ακραίο φαινόμενο θερμοκηπίου με επιφανειακές θερμοκρασίες γύρω στους 450 βαθμούς Κελσίου. Η ατμοσφαιρική πίεση είναι 90 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στη Γη και ο ουρανός είναι μόνιμα σκοτεινός λόγω των πυκνών σύννεφων που βρέχουν θειικό οξύ.

Η αποστολή Ακατσούκι είναι εξοπλισμένη με πέντε κάμερες που βλέπουν στο υπέρυθρο και το υπεριώδες τμήμα του φάσματος ώστε να μπορούν έτσι να κοιτάξουν μέσα από τα πυκνά, αδιαφανή σύννεφα. Θα μπορούσε έτσι να ανιχνεύσει ενδείξεις ηφαιστειακής δραστηριότητας, να καταγράψει κεραυνούς και να εξηγήσει τους μυστηριώδεις ανέμους που πνέουν σε ύψος 60 χλμ με ταχύτητα εκατοντάδων χιλιομέτρων ανά ώρα.

Ίκαρος

Εκτός από τον Ακατσούκι, ο πύραυλος Η-ΙΙΑ που εκτοξεύτηκε από το διαστημικό κέντρο του Τανεγκασίμα απελευθέρωσε και τέσσερα δευτερεύοντα φορτία.

Ένα από αυτά είναι το σκάφος Ίκαρος, το οποίο θα δοκιμάσει την πρωτοποριακή τεχνολογία του ηλιακού ιστίου. Ο Ίκαρος ξεδίπλωσε στο Διάστημα μια τετράγωνη μεμβράνη με πλευρά 14 μέτρων, η οποία είναι πιο λεπτή και από μια ανθρώπινη τρίχα. Αυτό το «ιστίο» θα προωθεί το σκάφος εκμεταλλευόμενη δύο δυνάμεις: Η πρώτη είναι η λεγόμενη «πίεση ακτινοβολίας», δηλαδή η πίεση που ασκούν τα φωτόνια της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (τα φωτόνια δεν έχουν μάζα, παραδόξως όμως έχουν ορμή. Η δεύτερη δύναμη είναι η πίεση που ασκεί στο ιστίο ο ηλιακός άνεμος, δηλαδή το συνεχές ρεύμα φορτισμένων σωματιδίων που ρέει από τον Ήλιο προς το εξώτερο διάστημα.

Στο απώτερο μέλλον η τεχνολογία των ηλιακών ιστίων, η οποία μέχρι σήμερα έχει δοκιμαστεί μόνο σε γήινη τροχιά, θα μπορούσε να επιτρέψει ανέξοδα και γρήγορα διαπλανητικά ταξίδια, ελπίζουν οι Ιάπωνες μηχανικοί.

Στο πρωτοποριακό ταξίδι του, ο Ίκαρος θα κινηθεί κι αυτός προς την Αφροδίτη.

Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Δυσεξήγητες εκρήξεις-Νέα κατηγορία σουπερνόβα ενδέχεται να ανακάλυψαν οι αστρονόμοι

Τα σουπερνόβα είναι εκρήξεις γερασμένων άστρων που καταρρέουν κάτω από το ίδιο το βάρος τους (φωτ. αρχείου)

Λονδίνο Τελικά δεν υπάρχουν μόνο δύο τρόποι να ανατιναχθεί ένα άστρο στον ουρανό, εκτιμούν διεθνείς ερευνητικές ομάδες. Πιστεύουν ότι ανακάλυψαν μια τρίτη, πιο αμυδρή μορφή υπερκαινοφανούς αστέρα, η οποία μάλιστα θα μπορούσε να εξηγήσει τις μεγάλες ποσότητες ασβεστίου που υπάρχουν στο Σύμπαν. «Ανακαλύπτουμε παράξενα σουπερνόβα που ίσως αντιστοιχούν σε διαφορετικούς μηχανισμούς συγκριτικά με τους δύο καλά γνωστούς τύπους, ή απλά θα μπορούσαν να είναι παραλλαγές στο ίδιο θέμα» σχολίασε στο AFP ο Αλεξ Φιλιπένκο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μέρκλεϊ. Ο Φιλιπένκο είναι μέλος μιας από τις δύο διεθνείς ομάδες που δημοσιεύουν τις παρατηρήσεις τους στο περιοδικό Nature της Παρασκευής. Σήμερα, οι υπερκαινοφανείς αστέρες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Τα σουπερνόβα Τύπου Ιa πιστεύεται ότι προέρχονται από λευκούς νάνους (μικρά άστρα με μάζα αντίστοιχη με του Ήλιου) οι οποίοι απορροφούν υλικό από ένα παρόμοιο άστρο που κινείται γύρω τους. Όταν απορροφήσουν υπερβολικά πολλή μάζα, εκρήγνυνται κάτω από την ίδια τους τη βαρύτητα χωρίς να αφήνουν τίποτα πίσω τους. Στο κρίσιμο σημείο της έκρηξης, ο πυρήνας οξυγόνου και άνθρακα του άστρου καταρρέει και δημιουργεί μια θερμοπυρηνική έκρηξη τόσο λαμπρή που μπορεί να κάνει ολόκληρο το γαλαξία να ωχριά σε φωτεινότητα. Η δεύτερη κατηγορία, γνωστή ως Τύπος ΙΙ (ή Τύπος Ib ή Ic) αφορά πολύ μεγαλύτερα, νεαρά άστρα, τα οποία καταρρέουν υπό το βάρος τους και μετατρέπονται σε μαύρες τρύπες ή άστρα νετρονίων. Το 2005, όμως, οι αστρονόμοι κατέγραψαν δύο εκρήξεις αστέρων, τις SN 2005cz και SN 2005E, που δεν φαίνεται να ταιριάζουν με τις γνωστές κατηγορίες υπερκαινοφανών. Όπως οι εκρήξεις Τύπου Ιa, η έκρηξη SN 2005E φαινόταν να προέρχεται από λευκούς νάνους. Όμως οι τεράστιες ποσότητες ασβεστίου και τιτανίου που απελευθέρωσε ήταν ενδεικτικές μιας θερμοπρηνικής έκρηξης με ήλιο, αντί με οξυγόνο και άνθρακα όπως στον Τύπο Ιa. Ταυτόχρονα, η ποσότητα του υλικού που εκτινάχθηκε και το περιβάλλον στο οποίο εμφανίστηκε η έκρηξη δεν ταιριάζουν ούτε με τον Τύπο ΙΙ. Μία από τις δύο ερευνητικές ομάδες εκτιμά ότι το σουπερνόβα SN 2005E πιθανότατα αντιστοιχεί σε νέα κατηγορία, ενώ η δεύτερη ομάδα θεωρεί πιθανότερο να πρόκειται για παραλλαγή των γνωστών τύπων, η οποία αφορά λευκούς νάνους που αποτελούνται κυρίως από ήλιο, αντί από υδρογόνο. Σε κάθε περίπτωση, η καταγραφή των δύο ασυνήθιστων σουπερνόβα θα μπορούσε να εξηγήσει ένα μυστήριο που απασχολεί εδώ και χρόνια τους αστρονόμους: πού βρέθηκε τόσο ασβέστιο στο σύμπαν; Όπως όλα τα βαρύτερα στοιχεία, το ασβέστιο που υπάρχει στα οστά μας προήλθε από εκρήξεις αρχαίων υπερκαινοφανών. Όμως οι γνωστές κατηγορίες σουπερνόβα δεν παράγουν αρκετό ασβέστιο για να εξηγήσουν τη συγκέντρωση αυτού του στοιχείου στο Σύμπαν. Οι ερευνητές υπολογίζουν τώρα ότι το μισό από το υλικό που απελευθέρωσε το  SN 2005E ήταν ασβέστιο που δημιουργήθηκε στον πυρήνα τους. Αυτό σημαίνει ότι δύο τέτοιες εκρήξεις ανά αιώνα θα ήταν αρκετές για να παράγουν το ασβέστιο που υπάρχει στον δικό μας Γαλαξία. Newsroom ΔΟΛ

Ρεκόρ επιβίωσης στον Αρη για το ρομπότ Opportunity της NASA

ΑΠΕ

Το Opportunity και το πανομοιότυπο Spirit έφτασαν στον Αρη το 2004 για μια αποστολή τριών μηνών Ο ρομποτικός γεωλόγος Οpportunity έκλεψε το ρεκόρ της πιο μακρόχρονης αποστολής στην εχθρική επιφάνεια του Αρη που κατείχε μέχρι σήμερα η αποστολή Viking 1 της δεκαετίας του 1970, ανακοίνωσε ενθουσιασμένη η NASA. Η στατική εξερευνητική συσκευή του Viking 1 λειτούργησε στον Κόκκινο Πλανήτη για έξι (γήινα) χρόνια και 116 ημέρες. To ρεκόρ καταρρίφθηκε την Πέμπτη 20 Μαΐου από το Opportunity, το οποίο προσεδαφίστηκε το 2004 για μια αποστολή που επρόκειτο να διαρκέσει μόλις 90 ημέρες. Περισσότερο από έξι χρόνια αργότερα, το ακούραστο ρομπότ συνεχίζει ακάθεκτο, έχοντας διανύσει σχεδόν 30 χιλιόμετρα στον ξερό, παγωμένο πλανήτη. Τρεις εβδομάδες νωρίτερα από το Opportunity είχε φτάσει στον Αρη το πανομοιότυπο ρομπότ Spirit, το οποίο όμως σταμάτησε να επικοινωνεί με τη Γη στις 22 Μαρτίου και δεν αποκλείεται να έχει πεθάνει οριστικά. Το ρομπότ έμεινε κουτσό από βλάβες σε δύο από τους έξι τροχούς του και απέτυχε να στρέψει τους ηλιακούς συλλέκτες του προς τον αμυδρό χειμωνιάτικο ήλιο. Αν τελικά ξυπνήσει το επόμενο διάστημα, θα κατακτήσει και το ρεκόρ. Στα έξι χρόνια της αποστολής τους, τα δίδυμα ρομπότ προσέφεραν πειστικές ενδείξεις για το υγρό παρελθόν του Αρη, όταν μεγάλες λίμνες και θάλασσες κάλυπταν μεγάλο μέρος της επιφάνειάς του. Ο ερευνητής Ρέι Αρβιντσον του Πανεπιστημίου Ουάσινγκτον, ο οποίος συμμετείχε τόσο στην αποστολή των δίδυμων ρομπότ όσο και στις αποστολές Viking, δήλωσε έκπληκτος με το κατόρθωμα του Opportunity. «Δεν πίστευα ότι θα έβλεπα κάτι τέτοιο όσο ζω» σχολίασε.. Το πρόγραμμα Viking, που ξεκίνησε το 1975, περιλάμβανε δύο σκάφη που τέθηκαν σε τροχιά γύρω από τον Αρη καθώς και δύο συσκευές προσεδάφισης. Το Viking Lander 1 ήταν η πρώτη αποστολή που έφτασε στην επιφάνεια του Αρη -άγγιξε το εξωγήινο έδαφος στις 20 Ιουλίου 1976 και συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τις 13 Νοεμβρίου 1982. Το Viking Lander 2 έφτασε στον Αρη λίγο αργότερα αλλά λειτούργησε μόνο για 3 χρόνια και 221 ημέρες μέχρι να εξαντληθούν οι μπαταρίες. Το Viking 1 θα μπορούσε να έχει επιζήσει ακόμα περισσότερο αν δεν είχε συμβεί ένα ανθρώπινο λάθος: Η NASA το απενεργοποίησε κατά λάθος το 1982 και δεν κατάφερε ποτέ να το επαναφέρει. Newsroom ΔΟΛ, με πληροφορίες από Associated Press

Νέες εικόνες της πεδιάδας Meridiani Planum δείχνουν αποθέσεις ηφαιστειακής στάχτης

Η Γη δεν είναι το μόνο μέρος που βλέπουμε ηφαιστειακή τέφρα αυτές τις μέρες. Νέες έγχρωμες εικόνες υψηλής ανάλυσης της πεδιάδας Meridiani Planum του Άρη – η γειτονιά του ρόβερ Opportunity -  που μας έστειλε το τροχιακό διαστημόπλοιο Mars Express της ESA , παρουσιάζει ενδείξεις ηφαιστειακής τέφρας σε ένα μικρό κρατήρα που δημιουργήθηκε από σύγκρουση με μετεωρίτες, πλάτους περίπου 50 km. Η αερόφερτη σκοτεινή ύλη μας προσφέρει επίσης ενδείξεις για την κατεύθυνση του ανέμου στην περιοχή αυτή του Άρη. Οι εικόνες αυτές είναι όντως εκπληκτικές, ιδίως εκείνες με τις μεγάλες αναλύσεις (κάντε κλικ σε κάθε εικόνα για να δείτε τον Άρη από πολύ κοντά).

    Άποψη από το τροχιακό διαστημόπλοιο Mars Express της πεδιάδας Meridiani Planum 

Ο Άρης ενώ έχει περίπου το ήμισυ μόνο του μεγέθους της Γης, έχει πολλά ηφαίστεια μεγαλύτερα από οποιοδήποτε ηφαίστειο έχουμε εδώ στο πλανήτη μας. Τα πιο μεγάλα ηφαίστεια βρίσκονται σε τεράστιους τρούλους στις περιοχές Tharsis και Elysium. Το Ισημερινό Πλάτωμα ή Meridiani Planum βρίσκεται κοντά στο Tharsis, και είναι μια μεγάλη πεδιάδα στο βόρειο άκρο των νότιων υψιπέδων του Άρη.

Τα πιο σκληρά υλικά και πιο ανθεκτικά υλικά στην πάνω εικόνα είναι τα σκούρα.μικρά αναχώματα. Το μαλακότερο υλικό γύρω τους έχει διαβρωθεί και έχει απομακρυνθεί με την έκρηξη από τον κρατήρα με βορειοανατολική ανέμους. Τώρα βρίσκεται έξω από τον κρατήρα, σχηματίζοντας σκοτεινές ραβδώσεις στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνας.

Ο σκοτεινός  αυτός κρατήρας είναι κοντά στον Ισημερινό του Άρη, και από τις αρχές αυτός ο χώρος επιλέχθηκε ως κεντρικό σημείο αναφοράς για τις γεωγραφικές συντεταγμένες του Άρη, οπότε ο πρώτος μεσημβρινός του Άρη ξεκινάει από εδώ. Εξ ου και η ονομασία "Ισημερινός” (Meridiani). Το Meridiani Planum έχει μια έκταση 127 επί 63 χιλιόμετρα και έτσι καλύπτει μια έκταση περίπου 8.000 τ. χλμ.

Προοπτική του Meridiani Planum

Τρεις κρατήρες εκτείνονται σε όλο το Ισημερινό Πλάτωμα (Meridiani Planum)  όπως φαίνεται στην κάτω εικόνα. Το πλησιέστερο είναι ένας παλιός κρατήρας, σχεδόν ‘φαγωμένος’. Έχει μήκος  34 χιλιόμετρα. Ο δεύτερος καλύπτεται από σκούρο υλικό, το πιο πιθανό να είναι μια ουσία που μοιάζει με ηφαιστειακή τέφρα. Είναι 50 χιλιόμετρα πλατύς. Ο τρίτος κρατήρας, ο πιο απόμακρος, είναι μικρότερος με πλάτος 15 χλμ. Και αυτός διαθέτει ένα σκοτεινό πάτωμα, ίσως επειδή κάποιο υλικό από τον μεγαλύτερο κρατήρα έχει μεταφερθεί από τον άνεμο και έχει εγκατασταθεί στον μικρότερο.

Τρεις κρατήρες εκτείνονται σε όλο το Ισημερινό Πλάτωμα (Meridiani Planum)

Πηγή: UniverseToDay

Tελευταία αποστολή για το Atlantis

Το Atlantis εκτοξεύεται από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ για το τελευταίο του ταξίδι Το διαστημικό λεωφορείο Atlantis εκτοξεύτηκε το βράδυ της Παρασκευής για το τελευταίο ταξίδι της 25ετούς καριέρας του, μια αποστολή ανεφοδιασμού στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Η 32η αποστολή του Atlantis, το οποίο πραγματοποίησε την παρθενική του εκτόξευση το 1985, μεταφέρει έξι αστροναύτες στο πολυεθνικό τροχιακό εργαστήριο και θα παραδώσει 12 τόνους προμηθειών και εξοπλισμού, μεταξύ άλλων ένα ρωσικό μίνι εργαστήριο για επιστημονικά πειράματα. Το διαστημικό λεωφορείο εκτοξεύτηκε στις 21:20 το βράδυ της Παρασκευής (ώρα Ελλάδος) από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στη Φλόριντα. Μόνο δύο ακόμα αποστολές διαστημικού λεωφορείου απομένουν πριν ο γερασμένος στόλος της NASA αποσυρθεί οριστικά αργότερα φέτος. Μετά το τελευταίο ταξίδι επιστροφής στη Γη, το Atlantis, το Endeavoυr και το Discovery θα μεταφερθούν σε μουσεία. Τα επόμενα χρόνια η NASA θα βασίζεται στα ρωσικά Soyuz για τη μεταφορά αστροναυτών στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό. Όπως αποφάσισε τελικά η κυβέρνηση Ομπάμα, οι αμερικανικές αποστολές από και προς τον σταθμό θα ανατεθούν τελικά σε ιδιωτικές εταιρείες. Η κάψουλα Orion που αναπτύσσει η NASA δεν θα χρησιμοποιηθεί τελικά για αποστολές στη Σελήνη, όπως σχεδίαζε ο τέως Αμερικανός πρόεδρος Τζορτζ Μπους, αλλά θα μετατραπεί σε όχημα διαφυγής για το πλήρωμα του διεθνούς σταθμού. Παραμένει άγνωστο πότε οι ΗΠΑ θα αναπτύξουν νέο σκάφος για αποστολές πέρα από τη χαμηλή γήινη τροχιά. Ο Ομπάμα πάντως έθεσε ως απώτερο στόχο μια επανδρωμένη αποστολή στην τροχιά του Αρη μέσα στις επόμενες τρεις δεκαετίες. Newsroom ΔΟΛ

Σύλλογος Φίλων Αστρονομίας Ανατολικής Μακεδονίας ΣΦΑΑΜ

Σύλλογος  Φίλων  Αστρονομίας Ανατολικής  Μακεδονίας,  ιδρύθηκε το 2010 και  έχει έδρα του την  Καβάλα.       
Σκοπός του  συλλόγου  είναι  η  διάδοση  της  Ερασιτεχνικής  Αστρονομίας  στην Ανατολική  Μακεδονία,  αλλά  και  στην  υπόλοιπη  Ελλάδα  όπου  υπάρχουν  ενδιαφερόμενοι  φίλοι.

Για  το  σκοπό  αυτό  οργανώνουμε  ομιλίες  και  σεμινάρια  σχετικά  με  την  παρατήρηση  του  ουρανού  και το  παρατηρησιακό  εξοπλισμό,  νυχτερινές  εξορμήσεις  για αστροπαρατήρηση,  εκθέσεις  αστροφωτογράφησης  και  πλήθος  άλλων
εκδηλώσεων  πάντα  με  γνώμονα  την  αγάπη  μας  για  την  αστρονομία  και  το διάστημα!
Σας  προσκαλούμε  να  γνωρίσετε  μαζί μας  το  μαγικό  ουρανό  της  νύχτας,να  τον  εξερευνήσουμε,  να  τον  αγαπήσουμε  και  να  διαπιστώσετε  πόσο  απέραντος  μπορεί  να  γίνει  ο  περιορισμένος  ορίζοντάς  μας!!!

Διάβαση του ISS μπροστά απο τον Κρόνο

Για τους φίλους μας στη Θεσσαλονίκη. :)
Στις 6/5/2010 21:22 ώρα Ελλάδας έχουμε ακόμη μια ευκαιρία να δούμε τον ISS μπροστά από τον Κρόνο.
Ετοιμάστε τις κάμερες! 

Η ευθυγράμμιση του πολωμένου φωτός των κβάζαρ υπονοεί την παρουσία κοσμικών χορδών

Κάτι πρέπει να φταίει που το φως των κβάζαρ στο μακρινό σύμπαν έχει μια παρόμοια πόλωση, όταν οι προσανατολισμοί του διανύσματος της πόλωσης έπρεπε στην πραγματικότητα να είναι τυχαίοι. Μπορεί λοιπόν αυτό το φαινόμενο να είναι η υπογραφή των κοσμικών χορδών – οι γιγάντιες συστροφές στον ιστό του χωροχρόνου;

Το 2005, ο Damien Hutsemekers στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης και οι συνεργάτες του ανέφεραν ένα ασυνήθιστο αποτέλεσμα, με τις παρατηρήσεις 355 κβάζαρ. Βρήκαν ότι το φως από αυτά τα κβάζαρ έτεινε να είναι πολωμένο, με τις ηλεκτρομαγνητικές του ταλαντώσεις να περιορίζεται σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο, που μπορεί να περιγραφεί με ένα διάνυσμα πόλωσης. Αν και δεν υπάρχει κανένας προφανής λόγος για να θεωρούμε ότι αυτά τα διανύσματα θα πρέπει να είναι προσανατολισμένα με ένα ειδικό τρόπο από το ένα στο άλλο κβάζαρ, η ομάδα του Hutsemekers διαπίστωσε ότι οι προσανατολισμοί δεν ήταν τυχαίοι. Εάν αυτοί έπαιρναν οποιαδήποτε δύο γειτονικά κβάζαρ, τα διανύσματα της πόλωσης είχαν σε μεγάλο βαθμό την ίδια κατεύθυνση.

Επιπλέον, καθώς η ομάδα εξέταζε όλο και πιο μακρινά κβάζαρ, είδαν αυτό το διάνυσμα της πόλωσης να περιστρέφεται κατά 30 μοίρες για κάθε 3,26 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Το διάνυσμα στράφηκε προς τα δεξιά, όταν αυτοί παρατηρούσαν προς την κατεύθυνση του βόρειου γαλαξιακού πόλου του Γαλαξία μας και προς τα αριστερά όταν κοίταζαν προς το νότιο πόλο.

Πέρυσι, η ομάδα έδειξε ότι η κατεύθυνση του διανύσματος της πόλωσης συσχετίζεται με τον άξονα περιστροφής του ίδιου του κβάζαρ. Αυτό σημαίνει ότι διπλανά κβάζαρ τείνουν να έχουν περίπου την ίδια κατεύθυνση – και πάλι όχι κάτι που ο καθένας θα περίμενε να δει.

Τώρα όμως, οι Robert Poltis και Dejan Stojkovic του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης δηλώνουν ότι έχουν μια εξήγηση. Αυτά τα φαινόμενα οφείλονται λένε στα γεγονότα που συνέβησαν περίπου10^-12 δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Την εποχή εκείνη, το σύμπαν πέρασε από μια φάση ματάβασης, αναγκάζοντας την ενιαία ηλεκτρασθενών δύναμη να διαχωριστεί στην ηλεκτρομαγνητική και την ασθενή πυρηνική δύναμη. Το καθιερωμένο μοντέλο της σωματιδιακής φυσικής δείχνει ότι αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα το σχηματισμό των λεγόμενων κοσμικών χορδών, οι οποίες είναι τοπολογικά ρήγματα στον ιστό του χωροχρόνου και μπορεί να λάβουν τη μορφή γιγάντιων βρόχων.

Οι κοσμικές χορδές με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν μαγνητικά πεδία κατά μήκος της κοσμικής χορδής, υποστηρίζει ο Poltis. Οι χορδές αυτές είναι ασταθείς και γρήγορα καταστρέφονται, αλλά τα μαγνητικά πεδία παραμένουν και έτσι τεντώνονται στις τεράστιες κοσμολογικές κλίμακες καθώς το σύμπαν επεκτείνεται.

Το μοντέλο των Poltis και Stojkovic υποστηρίζει πως δύο γιγάντιοι βρόχοι των μαγνητικών γραμμών θα μπορούσαν να επηρεάσουν τους γαλαξίες καθώς αυτοί σχηματίζονταν. Ένας πρωτο-γαλαξίας περιέχει φορτισμένα σωματίδια – ηλεκτρόνια και ιόντα υδρογόνου – που αποκτούν στροφορμή από το μαγνητικό πεδίο. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτοί οι πρωτο-γαλαξίες αποκτούν μια ολική στροφορμή, με τον άξονα τους ευθυγραμμισμένους προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Δύο γειτονικοί λοιπόν πρωτο-γαλαξίες σχηματίζονται στην περιοχή του ίδιου μαγνητικού πεδίου, οπότε θα καταλήξουν να έχουν με άξονες που να δείχνουν προς την ίδια κατεύθυνση.

Οι ερευνητές έδειξαν επίσης πως η συστροφή των γραμμών του μαγνητικού πεδίου σε κοσμική κλίμακα θα μπορούσε να αναγκάσει τους άξονες των κβάζαρ να περιστρέφονται όσο πιο μακριά τους βλέπουμε.

«Αυτή η εξήγηση μπορεί πράγματι να αναπαράγει τις παρατηρήσεις μας αρκετά καλά, ακόμα και την πιθανή στροφή της γωνίας πόλωσης», λέει ο Hutsemekers. "Επιπλέον, η δυνατότητα ότι τα αποτυπώματα των χορδών μπορούν να ανιχνευτούν με τη μελέτη της κατεύθυνσης του γαλαξία ή του κβάζαρ είναι κάτι το συναρπαστικό.»

Αποκαλύφθηκαν οι μάζες κοινών κουάρκ

Μια έρευνα με επικεφαλής τον καθηγητή της Φυσικής Peter Lepage του πανεπιστημίου του Cornell έχει υπολογίσει τη μάζα των τριών ελαφρύτερων κουάρκ και, ως εκ τούτου, πιο δύσκολων στον υπολογισμό της μάζας τους: του πάνω (up), του κάτω (down) και του παράξενου (strange).

Τα κουάρκ βρίσκονται μέσα σε μια σούπα από κουάρκ, αντικουάρκ και γκλουόνια μέσα σε ένα πρωτόνιο ή νετρόνιο. Ο προσδιορισμό της μάζας τους ήταν δύσκολος, λόγω της ισχυρής πυρηνικής δύναμης που τα συνδέει

Σύμφωνα με τα αποτελέσματά τους, το up κουάρκ έχει μάζα ισοδύναμη με περίπου 2 Mev, το down κουάρκ με περίπου 4,8 MeV, και το strange κουάρκ περίπου 92 MeV.

Τα κουάρκ, τα στοιχειώδη σωματίδια από τα οποία κατασκευάζονται τα πρωτόνια και τα νετρόνια, είχαν μέχρι τώρα δυσκολία να τα ‘ζυγίσουμε’ με ακρίβεια. Μια ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον φυσικό του Cornell Peter Lepage έχει υπολογίσει, με μεγάλη ακρίβεια (πολύ μικρό περιθώριο σφάλματος), τη μάζα των τριών ελαφρύτερων κουάρκ: του πάνω, του κάτω και του παράξενου.

Τα ευρήματα της επιστημονικής ομάδας μείωσαν κατά πολύ την αβεβαιότητα των μαζών των κουάρκ κατά 10 έως 20 φορές κάτω. Οι επιστήμονες γνωρίζουν τη μάζα του πρωτονίου εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, αλλά η ακριβής μέτρηση της μάζας των επιμέρους κουάρκ μέσα του είναι μια συνεχής πρόκληση. Τα κουάρκ συγκρατούνται μεταξύ τους με τη λεγόμενη ισχυρή δύναμη – τόσο ισχυρή, ώστε είναι αδύνατο να τα διαχωρίσουμε και να τα μελετήσουμε. Αυτά βρίσκονται σε μια σούπα από άλλα κουάρκ, αντικουάρκ και γκλουόνια, που είναι ένας άλλος τύπος σωματιδίου.

Για να προσδιοριστεί η μάζα των κουάρκ, εξήγησε ο Lepage, ήταν απαραίτητο να κατανοήσουμε πλήρως την ισχυρή δύναμη. Η ομάδα αντιμετώπισε το πρόβλημα με μεγάλους υπερυπολογιστές που τους επέτρεψε να προσομοιώνουν τη συμπεριφορά των κουάρκ και των γκλουονίων στο εσωτερικό των πρωτονίων.

Τα κουάρκ πρέπει να ξέρουμε ότι έχουν ένα εκπληκτικά ευρύ φάσμα μαζών. Το ελαφρύτερο είναι το πάνω (up) κουάρκ, που είναι 470 φορές πιο ελαφρύ από ένα πρωτόνιο. Το βαρύτερο, το κορυφαίο ή top κουάρκ, είναι 180 φορές βαρύτερο από ένα πρωτόνιο – ή σχεδόν όσο ένα ολόκληρο άτομο του μολύβδου.

"Γιατί λοιπόν αυτές οι τεράστιες αναλογίες μεταξύ της μάζας των κουάρκ; Πρόκειται για ένα από τα μεγάλα μυστήρια στη θεωρητική φυσική τώρας,” αναγνωρίζει ο Lepage. "Πράγματι, δεν είναι σαφές γιατί τα κουάρκ έχουν μάζα." Πρόσθεσε δε ότι ο νέος επιταχυντής συγκρουόμενων δεσμών πρωτονίων LHC στη Γενεύη κατασκευάστηκε για να αντιμετωπίσουμε και αυτό το ζήτημα.

Η μελέτη έχει δημοσιευτεί στο Physical Review Letters.

Πηγή: PhysOrg.com

Εντυπωσιακή η πρώτη δοκιμή για την κάψουλα Orion της NASA

Η κάψουλα Orion που θα μεταφέρει στο μέλλον αστροναύτες της NASA εκτινάχθηκε την Πέμπτη περίπου ενάμισι χιλιόμετρο πάνω από την έρημο του Νέου Μεξικού στο πλαίσιο δοκιμής για το σύστημα διαφυγής σε περίπτωση προβλήματος κατά την εκτόξευση.
Το πρωτότυπο του Orion, ενός κωνικού, εξαθέσιου οχήματος, συνδέθηκε με έναν μικρό πύραυλο που εκτοξεύτηκε στον αέρα αφήνοντας πίσω του σύννεφα άσπρου καπνού. Όταν έφτασε στο μέγιστο ύψος, η κάψουλα αποδεσμεύτηκε από τον πύραυλο και άνοιξε ένα αλεξίπτωτο για να προσγειωθεί τελικά ενάμισι χιλιόμετρο από το σημείο εκτόξευσης.
Σύμφωνα με τις πρώτες ενδείξεις, η δοκιμή των 97 δευτερολέπτων στο Πεδίο Βολής του Γουάιτ Σαντς ήταν απόλυτα επιτυχής.
Το σύστημα εκτίναξης για τη διαφυγή του πληρώματος θα ενεργοποείται στην περίπτωση αστοχίας κατά την εκτόξευση σε τροχιά.
Το Orion είχε σχεδιαστεί αρχικά για να μεταφέρει τους Αμερικανούς πίσω στη Σελήνη, όπως προέβλεπε το σχέδιο της κυβέρνησης Τζορτζ Μπους.
Τελικά ο Μπαράκ Ομπάμα ακύρωσε το σχεδιασμό του προκατόχου του και παρουσίασε μια νέα στρατηγική για επανδρωμένες αποστολές σε αστεροειδείς και τελικά στον Αρη.
Η ανάπτυξη του Orion τελικά δεν ακυρώθηκε, ωστόσο το πρόγραμμα περικόπηκε και η κάψουλα φαίνεται ότι θα περιοριστεί σε αποστολές προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

Newsroom ΔΟΛ

Δες το video: http://www.in.gr/video/default.aspx?videoID=104021

Ατύχημα στη NASA

Παρά τρίχα γλίτωσαν οι παριστάμενοι θεατές όταν ένα γιγάντιο αερόστατο της ΝΑSA διαλύθηκε κατά την απογείωσή του στην Αυστραλία, σύρθηκε στο έδαφος και αναποδογύρισε ένα τζιπ. Το πολύτιμο φορτίο του, ένα στρατοσφαιρικό τηλεσκόπιο αξίας 2 εκατ. δολαρίων, έγινε κομμάτια. «Συντρίμμια πετάχτηκαν παντού στον αέρα. Ήταν μια στιγμή χάους» ανέφερε ένας από τους θεατές στο αυστραλιανό κανάλι ABC. Το μη επανδρωμένο αερόστατο, το οποίο είχε ύψος 120 μέτρα και θα έφτανε πλάτος ποδοσφαιρικού γηπέδου όταν διαστελόταν ψηλά στην ατμόσφαιρα, ετοιμαζόταν να αναχωρήσει από το Κέντρο Εκτόξευσης Αερόστατων του Αλις Σπρινγκς στην αυστραλιανή έρημο. Θα έφτανε σε ύψος 40 χιλιομέτρων και θα σάρωνε τον ουρανό με δύο τηλεσκόπια που βλέπουν στο φάσμα των ακτίνων Χ κα των ακτίνων γάμμα. Όμως η γόνδολα με το φορτίο λύθηκε από το αερόστατο, έπεσε στο έδαφος, διέλυσε έναν φράκτη, αναποδογύρισε ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο και σταμάτησε πάνω του. «Κανείς δεν τραυματίστηκε. Για το ατυχές περιστατικό θα συγκληθεί επιτροπή διερεύνησης» ανακοίνωσε η NASA. Newsroom ΔΟΛ